ĐẠM (NITROGEN)

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 4

Tạo lúc : Wed, 02/07/2025 08:17

Cập nhật lúc : 08:17am 02/07/2025

THỂ LOẠIChăm Sóc Đất Phân Bón - Dinh Dưỡng

Đạm (Nitrogen): Yếu Tố Quyết Định Sức Sống Cây Trồng Và Bí Quyết Nâng Cao Năng Suất Bền Vững

Trong số các nguyên tố dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng, Đạm (Nitrogen - N) đóng vai trò quan trọng bậc nhất, là "chìa khóa" quyết định sự sinh trưởng, phát triển của thân, lá và khả năng quang hợp của cây. Tuy nhiên, việc quản lý đạm một cách khoa học, tránh thiếu hụt hay thừa thãi, là thách thức không nhỏ đối với bà con nông dân. Hiểu rõ về đạm, tầm quan trọng, các biểu hiện khi thiếu/thừa và biện pháp quản lý hiệu quả là yếu tố then chốt để kiến tạo một nền nông nghiệp thịnh vượng và bền vững. Bài viết này từ congnghenongnghiep.vn sẽ trình bày một cách khoa học về đạm trong nông nghiệp.

1. Giới Thiệu Chung Về Đạm (Nitrogen - N)

Đạm là một trong ba nguyên tố dinh dưỡng đa lượng chính (N-P-K) mà cây trồng cần với số lượng lớn nhất. Đạm là thành phần cốt yếu của protein, enzyme, axit nucleic (DNA, RNA) và đặc biệt là diệp lục (chlorophyll) - sắc tố xanh giúp cây thực hiện quá trình quang hợp. Đất tốt thực hiện tốt ba chức năng chính trong nông nghiệp, trong đó có việc giữ gìn và cung cấp chất dinh dưỡng.

2. Vai Trò Cốt Lõi Của Đạm Đối Với Cây Trồng

Đạm tham gia vào hầu hết các quá trình sinh lý quan trọng của cây:

Thúc đẩy sinh trưởng thân, lá: Đạm là yếu tố chính kích thích sự phát triển mạnh mẽ của thân, cành và lá. Cây đủ đạm sẽ có tán lá xanh tốt, vươn cao.
Quang hợp hiệu quả: Là thành phần của diệp lục, đạm giúp cây hấp thụ năng lượng mặt trời hiệu quả, tổng hợp chất hữu cơ nuôi cây.
Hình thành protein và vật chất di truyền: Đạm cần thiết cho việc tổng hợp protein, axit amin, enzyme và các vật liệu di truyền, là nền tảng cho sự hình thành tế bào mới và sự sống của cây.
Tăng năng suất: Đảm bảo cây có bộ khung vững chắc và khả năng quang hợp tốt, từ đó trực tiếp nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.

3. Chu Trình Đạm Trong Đất Và Sự Chuyển Hóa

Đạm tồn tại trong đất dưới nhiều dạng khác nhau và trải qua một chu trình chuyển hóa phức tạp:

Đạm hữu cơ: Là dạng đạm trong xác bã thực vật, động vật, phân hữu cơ. Dạng này không trực tiếp cây hấp thụ được.
Khoáng hóa: Vi sinh vật phân giải đạm hữu cơ thành dạng vô cơ (Amoni - NH4+), cây có thể hấp thụ.
Nitrat hóa: Vi khuẩn nitrat hóa chuyển Amoni thành Nitrit (NO2-) rồi thành Nitrat (NO3-). Nitrat là dạng đạm chủ yếu mà cây hấp thụ.
Cố định đạm: Một số vi khuẩn sống tự do hoặc cộng sinh (như vi khuẩn nốt sần ở rễ cây họ đậu) có khả năng chuyển đạm khí quyển (N2) thành dạng đạm hữu cơ hoặc amoni mà cây có thể sử dụng. Cây họ đậu có thể cố định nito (N) từ không khí vào đất bằng các vi khuẩn cố định N trong rễ.
Phản nitrat hóa: Trong điều kiện yếm khí (đất ngập úng), vi khuẩn phản nitrat hóa chuyển Nitrat thành khí N2 bay vào khí quyển, gây thất thoát đạm.
Rửa trôi: Đạm dạng Nitrat dễ bị rửa trôi theo nước xuống tầng đất sâu hoặc ra khỏi ruộng do tính linh động cao.

4. Dấu Hiệu Nhận Biết Khi Cây Trồng Thiếu Hoặc Thừa Đạm

Sự cân đối dinh dưỡng cho cây trồng là điều hết sức quan trọng. Thiếu hoặc thừa đạm đều gây ra những biểu hiện bất thường và ảnh hưởng xấu đến cây:

4.1. Thiếu Đạm

Dấu hiệu: Lá chuyển màu vàng nhạt hoặc vàng úa toàn bộ, bắt đầu từ các lá già phía dưới và lan dần lên các lá non hơn. Gân lá có thể vẫn xanh. Cây còi cọc, sinh trưởng chậm, thân yếu, phân nhánh kém.
Nguyên nhân: Đất nghèo đạm, rửa trôi đạm, đất quá chua/kiềm ảnh hưởng hấp thụ, hoạt động vi sinh vật kém.
Hậu quả: Giảm năng suất nghiêm trọng, lá nhỏ, quả kém phát triển.

4.2. Thừa Đạm

Dấu hiệu: Lá xanh đậm bất thường, thân lá phát triển quá mạnh (cây "lốp"), mềm yếu, dễ đổ ngã, ra hoa kết quả chậm hoặc kém, thậm chí không ra hoa, đậu quả. Cây dễ bị nhiễm các loại sâu bệnh hại (như rệp, bệnh thối nhũn) do mô tế bào lỏng lẻo.
Nguyên nhân: Bón quá nhiều phân đạm, bón không đúng thời điểm.
Hậu quả: Giảm năng suất quả/hạt, chất lượng nông sản giảm (quả nhạt, kém ngọt, bảo quản kém), tăng chi phí sản xuất, gây ô nhiễm môi trường.

5. Biện Pháp Quản Lý Đạm Khoa Học Và Bền Vững

Để duy trì cân bằng đạm và tối ưu hóa năng suất, cần áp dụng các biện pháp tổng hợp:

5.1. Phân Tích Đất Định Kỳ

Kiểm tra đất thường xuyên để xác định chính xác hàm lượng đạm hiện có (dạng hữu cơ và vô cơ) và độ pH của đất, từ đó đưa ra kế hoạch bón phân chính xác.

5.2. Bổ Sung Đạm Từ Nguồn Hữu Cơ Là Nền Tảng

Phân chuồng hoai mục: Cung cấp đạm và các dinh dưỡng khác từ từ, bền vững.
Phân trộn (Compost): Giàu đạm và các chất dinh dưỡng khác, cải thiện cấu trúc đất.
Phân xanh (Green Manure): Trồng các loại cây phân xanh (đặc biệt là cây họ đậu) và cày vùi vào đất. Chúng cung cấp ngay lập tức nhiều chất hữu cơ cho đất và cố định đạm từ khí quyển.

5.3. Sử Dụng Phân Hóa Học (Đạm Vô Cơ) Hợp Lý

Bón đúng liều lượng: Dựa trên kết quả phân tích đất và nhu cầu của từng loại cây, từng giai đoạn sinh trưởng. Tránh bón thừa.
Bón đúng thời điểm: Chia nhỏ lượng phân đạm thành nhiều lần bón trong vụ, đặc biệt vào các giai đoạn cây cần đạm mạnh nhất (sinh trưởng thân lá).
Bón đúng cách: Rải đều, vùi lấp hoặc tưới để hạn chế thất thoát do bay hơi, rửa trôi.
Hạn chế lạm dụng: Phân hóa học không bao giờ làm cho kết cấu đất phát triển. Hơn nữa, nó còn phá hoại kết cấu đất vì giết chết vi sinh vật và thúc đẩy sự khoáng hóa.

5.4. Cải Thiện Sức Khỏe Đất Toàn Diện

Điều chỉnh pH đất: Đảm bảo độ pH tối ưu để cây hấp thụ đạm và các dinh dưỡng khác hiệu quả.
Tăng cường chất hữu cơ và vi sinh vật: Đất giàu mùn và có hoạt động vi sinh vật tốt sẽ giúp chuyển hóa đạm hữu cơ thành dạng dễ hấp thụ và hạn chế thất thoát.
Quản lý độ ẩm và thoát nước: Đảm bảo đất đủ ẩm nhưng không ngập úng để tránh thất thoát đạm do phản nitrat hóa.

5.5. Áp Dụng Biện Pháp Canh Tác Bền Vững

Luân canh cây trồng: Giúp cân bằng dinh dưỡng trong đất và hạn chế tích lũy mầm bệnh.
Phủ đất (Mulching): Giúp giữ ẩm, điều hòa nhiệt độ và cung cấp chất hữu cơ.

6. Kết Luận

Đạm là nguyên tố không thể thiếu cho sự sống của cây trồng, nhưng việc quản lý đạm cần được thực hiện một cách khoa học và cân đối. Bằng cách ưu tiên các nguồn đạm hữu cơ, sử dụng phân hóa học hợp lý và áp dụng các biện pháp canh tác bền vững, chúng ta có thể tối ưu hóa hiệu quả sử dụng đạm, nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, đồng thời bảo vệ tài nguyên đất và môi trường. congnghenongnghiep.vn cam kết cung cấp những kiến thức chuyên sâu để hỗ trợ bà con nông dân trên hành trình kiến tạo nền nông nghiệp thịnh vượng và bền vững.

Tags:Đạm Hữu Cơ

Bài Trước Đó