ĐỘ KIỀM ĐẤT

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 5

Tạo lúc : Mon, 30/06/2025 16:34

Cập nhật lúc : 16:34pm 30/06/2025

THỂ LOẠIChăm Sóc Đất Đất Và Cải Tạo Đất

Độ Kiềm Đất: Nguyên Nhân, Tác Hại Và Biện Pháp Cải Tạo Hiệu Quả Cho Nền Nông Nghiệp Bền Vững

Độ kiềm đất, hay còn gọi là đất kiềm hoặc đất mặn-kiềm, là một trong những yếu tố hóa học ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng và năng suất nông nghiệp. Mặc dù ít phổ biến hơn đất chua ở Việt Nam, nhưng tại một số vùng đất ven biển hoặc những khu vực có lượng mưa thấp, đất kiềm vẫn là một thách thức lớn. Hiểu rõ về độ kiềm đất, nguyên nhân gây ra, tác hại và các biện pháp cải tạo khoa học là chìa khóa để quản lý đất hiệu quả, phát huy tối đa tiềm năng sản xuất. Bài viết này từ congnghenongnghiep.vn sẽ trình bày một cách khoa học về độ kiềm đất và những kỹ thuật cải tạo phù hợp.

1. Giới Thiệu Chung Về Độ Kiềm Đất

Độ pH của đất chỉ rõ từng loại đất: đất chua, đất trung tính hay đất kiềm. Độ pH được đo trên thang từ 1 đến 14, với 7 là độ trung tính, dưới 7 là đất chua, và trên 7 là đất kiềm. Độ pH tối ưu cho hầu hết các loại cây trồng là 5.5 - 7.5. Bảo tồn và điều chỉnh đất gần với độ pH 7 là hết sức quan trọng trong việc canh tác nông nghiệp. Mùn có chức năng quan trọng trong việc điều chỉnh độ pH của đất.

2. Nguyên Nhân Gây Ra Độ Kiềm Đất

Độ kiềm đất có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm cả tự nhiên và do hoạt động của con người:

Đá mẹ giàu bazơ: Đất hình thành từ các loại đá mẹ giàu khoáng chất bazơ như đá vôi, đá dolomite.
Khí hậu khô hạn: Ở những vùng có lượng mưa thấp, quá trình bay hơi nước diễn ra mạnh mẽ, kéo theo sự tích tụ các muối hòa tan (như natri cacbonat) trên bề mặt đất, làm tăng độ pH.
Hệ thống thoát nước kém: Việc thoát nước kém trong điều kiện khí hậu khô hạn làm cho các muối kiềm không được rửa trôi và tích tụ.
Tưới tiêu không đúng cách: Sử dụng nguồn nước tưới có hàm lượng muối kiềm cao hoặc không có hệ thống thoát nước phù hợp có thể dẫn đến tích tụ muối trong đất.

3. Tác Hại Của Độ Kiềm Đất Đối Với Cây Trồng Và Đất

Cây không thể sinh trưởng hoặc hấp thụ một số chất khoáng trong đất quá chua hoặc quá kiềm. Đất kiềm gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng:

Hạn chế hấp thụ dinh dưỡng: Khi đất kiềm, nhiều nguyên tố dinh dưỡng cần thiết như Sắt (Fe), Kẽm (Zn), Mangan (Mn), Đồng (Cu), Bo (B), và Lân (P) trở nên khó hấp thụ đối với cây trồng do bị cố định hoặc kết tủa. Điều này dẫn đến hiện tượng vàng lá (thiếu sắt), cây còi cọc.
Ảnh hưởng đến cấu trúc đất: Đặc biệt với đất kiềm-mặn (có hàm lượng Natri cao), các ion Natri có thể phá vỡ cấu trúc đất, làm đất bị phân tán, trở nên chai cứng, kém thoáng khí và khả năng giữ nước, thoát nước đều kém.
Suy giảm hoạt động vi sinh vật: Độ pH quá cao có thể ức chế sự phát triển và hoạt động của các vi sinh vật có lợi trong đất, ảnh hưởng đến quá trình phân hủy chất hữu cơ và chu trình dinh dưỡng.
Gia tăng dịch bệnh: Đất yếu, cây kém sức đề kháng dễ bị sâu bệnh tấn công.

4. Các Biện Pháp Cải Tạo Độ Kiềm Đất Khoa Học Và Bền Vững

Để khắc phục độ kiềm và nâng cao sức khỏe cho đất, cần áp dụng các biện pháp tổng hợp:

4.1. Sử Dụng Các Chất Làm Giảm pH Đất

Bón thạch cao (Gypsum - CaSO4): Đây là biện pháp phổ biến và hiệu quả nhất cho đất mặn-kiềm. Thạch cao cung cấp ion Canxi (Ca2+) thay thế ion Natri (Na+) trên bề mặt keo đất, giúp cải thiện cấu trúc đất và loại bỏ Natri ra khỏi vùng rễ.
Bón lưu huỳnh (Sulphur - S): Lưu huỳnh khi được vi sinh vật đất oxy hóa sẽ tạo ra axit sulfuric, giúp giảm độ pH của đất.
Sử dụng các chất hữu cơ có tính axit: Bã cà phê, phân trộn từ vỏ cây thông, mùn cưa đã qua xử lý. Các vật liệu này khi phân hủy sẽ tạo ra axit hữu cơ, giúp giảm pH.
Phân xanh: Trồng và cày vùi các loại cây phân xanh (nhất là cây họ đậu) có khả năng chịu kiềm hoặc có tính axit khi phân hủy.

4.2. Cải Thiện Hệ Thống Thoát Nước

Làm rãnh thoát nước, lên luống: Đảm bảo hệ thống thoát nước hiệu quả để rửa trôi các muối kiềm ra khỏi vùng rễ cây, đặc biệt sau khi bón chất cải tạo.
Tưới tiêu hợp lý: Sử dụng nước có chất lượng tốt để tưới. Nếu nguồn nước tưới có hàm lượng muối cao, cần tưới với lượng đủ lớn để rửa trôi muối khỏi vùng rễ, tránh tích tụ.

4.3. Tăng Cường Chất Hữu Cơ

Cung cấp các chất hữu cơ cho đất là điều thiết yếu. Bổ sung phân chuồng hoai mục, phân trộn (compost), phân hữu cơ vi sinh giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng giữ nước và điều hòa pH. Mùn có chức năng quan trọng trong việc điều chỉnh độ pH của đất.

4.4. Áp Dụng Biện Pháp Canh Tác Bền Vững

Luân canh cây trồng: Luân canh các loại cây trồng có khả năng chịu kiềm tốt hoặc các cây có khả năng hút muối, giúp cải thiện đất và đa dạng sinh học.
Đa canh (trồng xen): Tăng cường đa dạng sinh học trong đất và trên mặt đất.
Hạn chế cày xới sâu và quá mức: Bảo vệ cấu trúc đất, giảm xói mòn và duy trì chất hữu cơ.

5. Kiểm Tra Độ pH Đất Định Kỳ

Để quản lý độ kiềm đất hiệu quả, việc kiểm tra pH đất định kỳ là rất cần thiết. Bạn có thể sử dụng bộ kit đo pH đất đơn giản hoặc gửi mẫu đất đến các trung tâm phân tích đất để có kết quả chính xác và khuyến nghị cụ thể.

6. Kết Luận

Độ kiềm đất là một thách thức đáng kể trong nông nghiệp, nhưng hoàn toàn có thể cải tạo được bằng các biện pháp khoa học và bền vững. Việc hiểu rõ nguyên nhân, tác hại và kiên trì áp dụng các kỹ thuật như sử dụng chất làm giảm pH, cải thiện thoát nước, tăng cường hữu cơ và canh tác bền vững sẽ giúp khôi phục sức khỏe cho đất, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản. congnghenongnghiep.vn cam kết cung cấp những kiến thức chuyên sâu để hỗ trợ bà con nông dân trên hành trình kiến tạo nền nông nghiệp thịnh vượng và bền vững.

Tags:Độ Kiềm Đất Ph Đất Giữ Nước Hữu Cơ

Bài Trước Đó