KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY NA (MÃNG CẦU TA) HIỆU QUẢ

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 5

Tạo lúc : Fri, 27/06/2025 22:58

Cập nhật lúc : 22:58pm 27/06/2025

THỂ LOẠIKỹ Thuật Canh Tác Cây Ăn Quả

Kỹ Thuật Trồng Và Chăm Sóc Cây Na (Mãng Cầu Ta) Hiệu Quả: Nâng Cao Năng Suất Cho Quả Ngọt Dịu

Cây na, hay còn gọi là mãng cầu ta (Annona squamosa), là loại cây ăn quả dân dã nhưng rất được ưa chuộng ở Việt Nam nhờ hương vị ngọt thanh, thơm dịu và thịt quả mềm mịn, dễ ăn. Quả na không chỉ là món tráng miệng hấp dẫn mà còn mang lại giá trị kinh tế ổn định cho nhiều hộ nông dân. Để có một vườn na năng suất cao và chất lượng quả tốt, việc nắm vững kỹ thuật trồng cây na và chăm sóc cây na là yếu tố then chốt. Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn khoa học và chi tiết từ khâu chuẩn bị đến thu hoạch và bảo quản.

1. Giới Thiệu Chung Về Cây Na (Mãng Cầu Ta)

Cây na thuộc họ Na (Annonaceae), là cây thân gỗ nhỏ hoặc cây bụi, thường cao từ 3-6m. Lá cây màu xanh đậm, hình bầu dục. Quả na hình tròn hoặc trái tim, vỏ màu xanh nhạt hoặc hơi vàng khi chín, với nhiều mắt lồi rõ rệt. Bên trong là thịt quả màu trắng ngà, mềm, ngọt sắc và có nhiều hạt đen bóng. Các giống na phổ biến ở Việt Nam bao gồm: na dai, na bở, na Thái (na Nữ Hoàng), v.v. Na ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, nhiều nắng, nhưng có khả năng chịu hạn tốt hơn một số cây ăn quả khác.

2. Kỹ Thuật Gieo Trồng Cây Na

2.1. Chọn Giống và Thời Vụ

Chọn giống:
- Bạn nên chọn cây na giống từ các vườn ươm uy tín, đảm bảo cây khỏe mạnh, không sâu bệnh, có thân thẳng, tán lá xanh tốt và bộ rễ phát triển đều.
- Na thường được nhân giống bằng hạt (cây khỏe, tuổi thọ cao nhưng cho quả muộn và có thể biến dị) hoặc chiết cành, ghép mắt (cho quả sớm, giữ đặc tính cây mẹ, năng suất ổn định).
- Chọn giống na phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương bạn và nhu cầu thị trường.
Thời vụ trồng:
- Thời điểm tốt nhất để trồng cây na là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 5 - 7 dương lịch). Trồng vào thời điểm này giúp cây con có đủ độ ẩm tự nhiên để bén rễ và phát triển, giảm công tưới nước ban đầu và tránh sốc nhiệt.

2.2. Chuẩn Bị Đất Trồng

Cây na không kén đất, có thể trồng trên nhiều loại đất như đất đồi, đất phù sa, đất thịt pha cát. Tuy nhiên, cây phát triển tốt nhất trên đất tơi xốp, giàu hữu cơ, thoát nước tốt và có độ pH từ 5.5 - 7.0. Na chịu úng kém, cần đất có khả năng thoát nước tốt.

Làm đất:
- Đối với diện tích lớn: Cày xới đất sâu 30-40cm, làm sạch cỏ dại, rễ cây và các tàn dư thực vật. Lên liếp (lên luống) cao 20-30cm nếu đất thấp, dễ ngập úng.
- Đào hố: Kích thước hố trồng tiêu chuẩn là 60x60x60 cm. Nên đào hố trước khi trồng 15-30 ngày để đất được phơi ải và diệt mầm bệnh.
Bón lót:
- Trộn đều đất với phân chuồng hoai mục (15-20 kg/hố), phân hữu cơ vi sinh (1-2 kg/hố) và vôi bột (0.5 kg/hố nếu đất chua). Có thể bổ sung thêm 0.5 kg super lân để cung cấp dinh dưỡng ban đầu và kích thích bộ rễ phát triển.
- Đổ hỗn hợp đất và phân xuống hố, vun cao hơn mặt đất tự nhiên một chút để tránh đọng nước và thối gốc.

2.3. Kỹ Thuật Trồng Cây Con

Khoảng cách trồng: Tùy thuộc vào giống na và hình thức canh tác.
- Trồng dày (thâm canh): Hàng cách hàng 3-4m, cây cách cây 2.5-3.5m.
- Trồng thưa (đất rộng): Hàng cách hàng 4-5m, cây cách cây 3.5-4.5m.
Kỹ thuật trồng:
- Nhẹ nhàng cắt bỏ túi bầu hoặc tách bầu đất mà không làm vỡ bầu rễ.
- Đặt cây con vào giữa hố sao cho phần cổ rễ (mặt bầu) ngang bằng hoặc hơi cao hơn mặt đất tự nhiên để tránh bệnh thối gốc.
- Lấp đất và nén chặt xung quanh gốc.
- Tưới đẫm nước ngay sau khi trồng. Cắm cọc cố định thân cây con để tránh gió làm lung lay.

3. Chăm Sóc Cây Na

Chăm sóc cây na đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp cây phát triển khỏe mạnh, ra hoa đậu quả ổn định và cho năng suất, chất lượng vượt trội.

3.1. Tưới Nước

Giai đoạn cây con: Tưới đều đặn 1-2 lần/ngày trong mùa khô để duy trì độ ẩm ổn định, giúp cây bén rễ và phát triển mạnh.
Cây trưởng thành: Cây na cần đủ nước, đặc biệt vào mùa khô và các giai đoạn quan trọng: ra hoa, đậu quả và nuôi quả.
- Tưới đủ ẩm 2-3 ngày/lần tùy điều kiện thời tiết.
- Cần đặc biệt chú ý cung cấp đủ nước khi cây đang ra hoa và sau khi đậu quả để tránh rụng hoa, rụng quả non và ảnh hưởng đến kích thước, chất lượng quả.
- Trong mùa mưa, cần đảm bảo hệ thống thoát nước tốt, không để ngập úng.

3.2. Bón Phân

Cây na là cây ăn quả cho thu hoạch theo mùa, cần lượng dinh dưỡng đầy đủ và cân đối. Bón phân định kỳ theo từng giai đoạn là thiết yếu.

Giai đoạn cây con (1-2 năm đầu):
- Bón phân NPK cân đối (ví dụ 16-16-8 hoặc 13-13-13) kết hợp với phân hữu cơ định kỳ 1-2 tháng/lần với liều lượng nhỏ.
- Giúp cây phát triển thân, lá, bộ rễ khỏe mạnh, tạo khung tán vững chắc.
Giai đoạn kinh doanh (cây cho quả):
- Trước khi ra hoa (tháng 12 - 2 dương lịch): Bón phân NPK có hàm lượng Lân (P) và Kali (K) cao (ví dụ 10-30-20 hoặc 6-12-6) để kích thích phân hóa mầm hoa, ra hoa đồng loạt.
- Sau khi đậu quả và nuôi quả: Bón NPK cân đối hoặc tăng cường Đạm (N) và Kali (K) để nuôi quả lớn nhanh, tăng độ ngọt và chất lượng quả.
- Sau thu hoạch: Bón phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục, phân trùn quế) kết hợp NPK để phục hồi sức cây, tái tạo cành và chuẩn bị cho vụ tiếp theo.
Bón lá: Phun bổ sung phân bón lá chứa vi lượng (Bo, Kẽm, Đồng, Canxi) trong các giai đoạn ra hoa, đậu quả, quả lớn để tăng tỷ lệ đậu quả, chống rụng quả non và cải thiện chất lượng quả.

3.3. Cắt Tỉa, Tạo Tán

Tỉa cành tạo tán:
- Cây con: Cắt tỉa tạo khung thân chính và 3-4 cành cấp 1 khỏe mạnh, phân bố đều xung quanh thân để cây có tán cân đối, thông thoáng và dễ quản lý.
- Cây trưởng thành: Loại bỏ các cành khô, cành sâu bệnh, cành tăm, cành mọc vượt, cành mọc xiên, cành mọc trong tán không cho quả, cành sát mặt đất. Việc này giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả, tạo độ thông thoáng, hạn chế sâu bệnh và kích thích ra lộc mới mang hoa.
- Thực hiện sau mỗi vụ thu hoạch hoặc vào mùa khô.
Tỉa hoa, tỉa quả: Khi hoa hoặc quả non đậu quá nhiều trên một cành, cần tỉa bớt để tập trung dinh dưỡng nuôi những bông hoa khỏe mạnh và quả đạt kích thước, chất lượng tối ưu.

3.4. Thụ Phấn Bổ Sung

Hoa na thường không tự thụ phấn hiệu quả hoặc có thể thiếu côn trùng thụ phấn. Do đó, thụ phấn bổ sung bằng tay là biện pháp rất quan trọng để tăng tỷ lệ đậu quả và năng suất.
Thực hiện vào buổi sáng sớm (khi hoa nở rộ), dùng cọ nhỏ hoặc tăm bông lấy phấn hoa từ nhị và đưa vào nhụy hoa.

3.5. Bao Trái (Tùy chọn)

Bao trái là biện pháp hiệu quả giúp bảo vệ quả na khỏi côn trùng chích hút (ruồi vàng), sâu bệnh, hạn chế tác động của môi trường, giúp quả có vỏ đẹp và ít tỳ vết.
Thực hiện khi quả còn non (bằng quả trứng cút hoặc lớn hơn) bằng túi bao trái chuyên dụng.

3.6. Phòng Trừ Sâu Bệnh

Cây na có thể bị một số loại sâu bệnh hại, cần quản lý chặt chẽ theo nguyên tắc phòng trừ tổng hợp (IPM).

Sâu hại:
- Rệp sáp, rệp phấn: Hút nhựa non, gây suy yếu cây.
- Sâu đục thân, đục cành: Gây hại đến cấu trúc cây.
- Ruồi vàng đục quả: Gây hại nghiêm trọng nhất, làm thối rụng quả, giảm chất lượng và giá trị thương phẩm.
- Biện pháp: Vệ sinh vườn, tỉa cành thông thoáng, sử dụng thiên địch, bao trái, bẫy dẫn dụ, phun thuốc sinh học hoặc hóa học đặc trị khi mật độ sâu cao.
Bệnh hại:
- Bệnh thán thư: Gây đốm đen trên lá, hoa, quả, làm rụng hoa, thối quả.
- Bệnh thối rễ, xì mủ: Do nấm hoặc úng nước, gây hại bộ rễ và thân.
- Biện pháp: Vệ sinh vườn, cắt tỉa cành bệnh, thoát nước tốt, bón phân cân đối để tăng sức đề kháng. Sử dụng thuốc nấm chuyên dụng theo đúng khuyến cáo.

3.7. Làm Cỏ & Giữ Vệ Sinh Vườn

Thường xuyên làm sạch cỏ dại quanh gốc cây và trong vườn để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và nơi trú ngụ của sâu bệnh.
Có thể phủ vật liệu hữu cơ (rơm rạ, vỏ cà phê) quanh gốc để giữ ẩm, hạn chế cỏ dại và cung cấp thêm chất hữu cơ cho đất.

4. Thu Hoạch Quả Na

4.1. Thời Điểm Thu Hoạch

Quả na thường thu hoạch sau 3-4 tháng từ khi đậu quả, tùy giống và điều kiện thời tiết.

Dấu hiệu nhận biết:
- Vỏ quả chuyển màu xanh nhạt hoặc hơi vàng (đối với na dai).
- Các mắt (múi) trên vỏ quả giãn nở to, các khe hở giữa các mắt rộng ra.
- Quả có độ mềm vừa phải khi nắn nhẹ.
- Có mùi thơm đặc trưng.

4.2. Cách Thu Hoạch

Dùng kéo sắc cắt cuống quả, chừa lại một đoạn cuống nhỏ (khoảng 0.5-1cm). Không giật hoặc bứt mạnh để tránh làm tổn thương quả và cành.
Thu hoạch vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát để quả giữ được độ tươi và chất lượng tốt nhất.
Xếp quả nhẹ nhàng vào sọt, thùng có lót vật liệu mềm, tránh xếp chồng quá cao gây dập nát, vì vỏ na khá mềm.

5. Bảo Quản Quả Na

5.1. Bảo Quản Tươi

Sau thu hoạch: Loại bỏ quả bị dập, sâu bệnh.
Nhiệt độ phòng: Để ở nơi thoáng mát, khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp. Na chín có thể giữ được 2-4 ngày tùy độ chín.
Bảo quản lạnh: Na có thể bảo quản trong tủ lạnh (ngăn mát) ở nhiệt độ 8-12°C để kéo dài thời gian sử dụng thêm vài ngày. Nên đựng trong túi nilon có lỗ thông hơi hoặc hộp kín.

5.2. Chế Biến và Bảo Quản Lâu Dài

Na đông lạnh: Tách múi, bỏ hạt, đóng gói chân không và cấp đông là phương pháp hiệu quả để bảo quản lâu dài, dùng làm sinh tố, kem, chè.
Nước ép na, sinh tố na: Chế biến từ thịt quả.
Kem na, chè na: Các món tráng miệng hấp dẫn.

Kết Luận

Trồng và chăm sóc cây na là một quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật khoa học. Từ việc chọn giống chuẩn, chuẩn bị đất cẩn thận, bón phân đúng liều lượng, cắt tỉa tạo tán, đến thụ phấn bổ sung, phòng trừ sâu bệnh hiệu quả và thu hoạch đúng thời điểm, mỗi công đoạn đều ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng của quả na. Với những kiến thức chuyên sâu và cập nhật từ congnghenongnghiep.vn, hy vọng bà con nông dân và các nhà vườn sẽ gặt hái được những vụ na bội thu, góp phần vào sự phát triển của nông sản Việt Nam trên thị trường.

Tags:Quả Na Gieo Trồng Hữu Cơ Cây Na

Bài Trước Đó

Bài Tiếp Theo