KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY DÂU TẰM HIỆU QUẢ

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 6

Tạo lúc : Sat, 28/06/2025 07:58

Cập nhật lúc : 07:58am 28/06/2025

THỂ LOẠIKỹ Thuật Canh Tác Cây Ăn Quả

Kỹ Thuật Trồng Và Chăm Sóc Cây Dâu Tằm Hiệu Quả: Phát Triển Nông Nghiệp Bền Vững

Cây dâu tằm (Morus spp.) là loại cây đa năng, không chỉ nổi tiếng với khả năng nuôi tằm lấy tơ mà còn được biết đến với những quả dâu tằm mọng nước, giàu dinh dưỡng và giá trị y học. Với tiềm năng phát triển kinh tế ổn định, cây dâu tằm là loại cây trồng quan trọng trong ngành nông nghiệp. Để có một vườn dâu tằm năng suất cao và chất lượng quả/lá tốt, việc nắm vững kỹ thuật trồng cây dâu tằm và chăm sóc cây dâu tằm là yếu tố then chốt. Bài viết này từ congnghenongnghiep.vn sẽ cung cấp hướng dẫn khoa học và chi tiết từ khâu chuẩn bị đến thu hoạch và bảo quản.

1. Giới Thiệu Chung Về Cây Dâu Tằm

Cây dâu tằm thuộc họ Dâu tằm (Moraceae), là cây thân gỗ nhỏ hoặc cây bụi, thường cao từ 2-10m, có nhiều cành và lá xanh tốt. Lá dâu tằm là nguồn thức ăn chính cho tằm. Quả dâu tằm (còn gọi là dâu ta) hình thuôn dài, mọc thành chùm, khi chín có màu đỏ sẫm đến tím đen, vị chua ngọt, mọng nước. Các giống dâu tằm phổ biến ở Việt Nam bao gồm: dâu tằm địa phương, dâu tằm lai, v.v. Dâu tằm ưa khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, thích nghi tốt với nhiều loại đất và có khả năng chịu hạn, chịu rét khá.

2. Kỹ Thuật Gieo Trồng Cây Dâu Tằm

2.1. Chọn Giống và Thời Vụ

Chọn giống:
- Bạn nên chọn cây dâu tằm giống từ các vườn ươm uy tín, đảm bảo cây khỏe mạnh, không sâu bệnh, có thân thẳng, lá xanh tốt và bộ rễ phát triển đều.
- Dâu tằm có thể nhân giống bằng hạt, giâm cành hoặc chiết cành. Giâm cành là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất, giúp cây con phát triển nhanh và giữ được đặc tính của cây mẹ.
- Chọn giống dâu tằm phù hợp với mục đích trồng (nuôi tằm, lấy quả, lấy lá làm thuốc) và điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương bạn.
Thời vụ trồng:
- Thời điểm tốt nhất để trồng cây dâu tằm là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 5 - 7 dương lịch) ở các tỉnh phía Nam. Ở miền Bắc, có thể trồng vào vụ xuân (tháng 2 - 4) hoặc vụ thu (tháng 8 - 9) khi thời tiết mát mẻ. Trồng vào thời điểm này giúp cây con có đủ độ ẩm để bén rễ và phát triển tốt.

2.2. Chuẩn Bị Đất Trồng

Cây dâu tằm không kén đất, có thể trồng trên nhiều loại đất như đất phù sa, đất thịt, đất bạc màu, đất đồi. Tuy nhiên, cây phát triển tốt nhất trên đất tơi xốp, giàu hữu cơ, thoát nước tốt và có độ pH từ 6.0 - 7.0. Cây dâu tằm có khả năng chịu hạn khá, nhưng không chịu được ngập úng lâu ngày.

Làm đất:
- Đối với diện tích lớn: Cày xới đất sâu 30-40cm, làm sạch cỏ dại, rễ cây và các tàn dư thực vật. Lên luống cao 20-30cm nếu đất thấp, dễ ngập úng.
- Đào hố: Kích thước hố trồng tiêu chuẩn là 40x40x40 cm hoặc 60x60x60 cm tùy độ phì nhiêu của đất. Nên đào hố trước khi trồng 15-30 ngày để đất được phơi ải.
Bón lót:
- Trộn đều đất với phân chuồng hoai mục (10-15 kg/hố), phân hữu cơ vi sinh (1-2 kg/hố) và vôi bột (0.3-0.5 kg/hố nếu đất chua). Có thể bổ sung thêm 0.3-0.5 kg super lân.
- Đổ hỗn hợp đất và phân xuống hố, vun cao hơn mặt đất tự nhiên một chút để tránh đọng nước.

2.3. Kỹ Thuật Trồng Cây Con

Khoảng cách trồng: Tùy thuộc vào mục đích trồng và giống dâu tằm.
- Trồng nuôi tằm (lấy lá): Trồng dày hơn, hàng cách hàng 0.8-1m, cây cách cây 0.5m.
- Trồng lấy quả/gỗ: Trồng thưa hơn, hàng cách hàng 2-3m, cây cách cây 1.5-2m.
Kỹ thuật trồng:
- Đặt cây con vào giữa hố, lấp đất và nén chặt xung quanh gốc.
- Tưới đẫm nước ngay sau khi trồng. Cắm cọc cố định thân cây con nếu cần.

3. Chăm Sóc Cây Dâu Tằm

Chăm sóc cây dâu tằm đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp cây phát triển khỏe mạnh, cho năng suất lá hoặc quả cao và ổn định.

3.1. Tưới Nước

Giai đoạn cây con: Tưới đều đặn 1-2 lần/ngày trong mùa khô để duy trì độ ẩm ổn định, giúp cây bén rễ và phát triển mạnh.
Cây trưởng thành: Cây dâu tằm chịu hạn khá, nhưng cần đủ nước, đặc biệt vào các giai đoạn cây ra đọt non, ra hoa và nuôi quả.
- Tưới đủ ẩm 2-3 ngày/lần tùy điều kiện thời tiết.
- Trong mùa mưa, cần đảm bảo hệ thống thoát nước tốt, không để ngập úng.

3.2. Bón Phân

Cây dâu tằm là cây cho thu hoạch liên tục (lá hoặc quả), nên cần lượng dinh dưỡng đầy đủ và cân đối. Bón phân định kỳ theo từng giai đoạn là thiết yếu.

Giai đoạn cây con (1 năm đầu):
- Bón phân NPK cân đối (ví dụ 16-16-8 hoặc 13-13-13) kết hợp với phân hữu cơ định kỳ 1-2 tháng/lần với liều lượng nhỏ.
- Giúp cây phát triển thân, lá, bộ rễ khỏe mạnh.
Giai đoạn kinh doanh (cây cho lá/quả):
- Sau mỗi đợt hái lá/thu hoạch quả: Bón phân NPK có hàm lượng Đạm (N) cao để kích thích cây ra đọt và lá mới nhanh chóng. Kết hợp với phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục, phân trùn quế) định kỳ 2-3 tháng/lần để cải tạo đất và cung cấp dinh dưỡng lâu dài.
- Trước khi ra hoa (nếu trồng lấy quả): Bón tăng cường phân có hàm lượng Lân (P) và Kali (K) cao để kích thích ra hoa và đậu quả.
Bón lá: Phun bổ sung phân bón lá chứa vi lượng (Magie, Kẽm, Bo) để tăng cường sức sống cho lá và quả.

3.3. Cắt Tỉa, Tạo Tán

Tỉa cành tạo tán:
- Cây con: Cắt tỉa tạo khung thân chính và các cành cấp 1 khỏe mạnh, phân bố đều để có tán cây thông thoáng.
- Trồng lấy lá (nuôi tằm): Thường xuyên cắt tỉa các cành già, cành sâu bệnh. Sau mỗi lứa hái lá, có thể cắt đốn thân để cây ra đọt mới đồng loạt. Kỹ thuật này gọi là đốn đau hoặc đốn tạo hình.
- Trồng lấy quả/gỗ: Cắt bỏ các cành khô, cành sâu bệnh, cành tăm, cành mọc vượt, cành mọc xiên. Giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi cành chính và quả.
- Thực hiện sau mỗi đợt thu hoạch hoặc vào mùa khô.

3.4. Phòng Trừ Sâu Bệnh

Cây dâu tằm tương đối ít bị sâu bệnh hại nghiêm trọng nếu được chăm sóc tốt và trồng trong điều kiện thuận lợi. Tuy nhiên, vẫn cần quản lý chặt chẽ theo nguyên tắc phòng trừ tổng hợp (IPM).

Sâu hại:
- Sâu cuốn lá, sâu róm: Ăn lá, gây hại trực tiếp đến năng suất lá.
- Rệp sáp, rệp muội: Hút nhựa non, gây suy yếu cây.
- Biện pháp: Vệ sinh vườn, tỉa cành thông thoáng, bắt thủ công khi mật độ thấp, sử dụng thiên địch, phun thuốc sinh học hoặc hóa học đặc trị khi mật độ sâu cao.
Bệnh hại:
- Bệnh đốm lá: Gây đốm trên lá, ảnh hưởng đến chất lượng lá.
- Bệnh rỉ sắt: Gây các đốm màu cam, nâu trên lá.
- Bệnh thối rễ: Do nấm hoặc úng nước.
- Biện pháp: Vệ sinh vườn, cắt tỉa cành/lá bệnh, thoát nước tốt, bón phân cân đối để tăng sức đề kháng. Sử dụng thuốc nấm chuyên dụng theo đúng khuyến cáo.

3.5. Làm Cỏ & Giữ Vệ Sinh Vườn

Thường xuyên làm sạch cỏ dại quanh gốc cây và trong vườn để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và nơi trú ngụ của sâu bệnh.
Có thể phủ vật liệu hữu cơ (rơm rạ, vỏ cà phê) quanh gốc để giữ ẩm, hạn chế cỏ dại và cung cấp thêm chất hữu cơ cho đất.

4. Thu Hoạch Cây Dâu Tằm

4.1. Thời Điểm Thu Hoạch

Thu hoạch lá (nuôi tằm): Bắt đầu sau khoảng 60-90 ngày trồng (tùy giống và điều kiện chăm sóc). Thu hoạch lá non, bánh tẻ khi chúng đã đủ kích thước.
Thu hoạch quả dâu tằm: Quả thường chín vào mùa xuân - hè (khoảng tháng 3 - 5 dương lịch).
- Dấu hiệu nhận biết: Quả chuyển màu từ đỏ sang tím sẫm hoặc đen bóng hoàn toàn, căng mọng, mềm và có mùi thơm đặc trưng.

4.2. Cách Thu Hoạch

Thu hoạch lá: Hái từng lá hoặc cắt cả cành (tùy giống và lứa tằm).
Thu hoạch quả: Hái từng quả bằng tay nhẹ nhàng hoặc dùng kéo cắt cả chùm. Tránh làm dập nát quả vì quả dâu tằm rất mềm.
Nên thu hoạch vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát.
Xếp quả nhẹ nhàng vào hộp/khay có lót vật liệu mềm, tránh xếp chồng quá cao.

5. Bảo Quản Quả Dâu Tằm

5.1. Bảo Quản Tươi

Sau thu hoạch: Loại bỏ quả bị dập, sâu bệnh, lá.
Nhiệt độ phòng: Dâu tằm tươi chỉ có thể giữ được rất ngắn (vài giờ đến 1 ngày) ở nhiệt độ phòng.
Bảo quản lạnh: Dâu tằm tươi có thể bảo quản trong tủ lạnh (ngăn mát) ở nhiệt độ 2-5°C trong hộp kín hoặc túi có lỗ thông hơi, giữ được 2-3 ngày.

5.2. Chế Biến và Bảo Quản Lâu Dài

Nước cốt dâu tằm: Ép lấy nước cốt, pha đường và đun sôi, sau đó đóng chai hoặc cấp đông để dùng dần. Đây là cách phổ biến nhất để bảo quản.
Mứt dâu tằm: Nấu quả dâu tằm với đường để làm mứt.
Rượu dâu tằm: Ngâm dâu tằm tươi hoặc đã sấy với rượu.
Dâu tằm sấy khô/sấy dẻo: Phương pháp hiệu quả để bảo quản lâu dài.
Bột dâu tằm: Từ quả dâu tằm sấy khô, nghiền thành bột, dùng làm nguyên liệu thực phẩm.
Dâu tằm đông lạnh: Rửa sạch, để ráo, sau đó cấp đông nguyên quả hoặc xay nhuyễn.

Kết Luận

Trồng và chăm sóc cây dâu tằm là một quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật khoa học. Từ việc chọn giống chuẩn, chuẩn bị đất cẩn thận, bón phân đúng liều lượng, cắt tỉa tạo tán, đến phòng trừ sâu bệnh hiệu quả và thu hoạch đúng thời điểm, mỗi công đoạn đều ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng của lá dâu tằm và quả dâu tằm. Với những kiến thức chuyên sâu và cập nhật từ congnghenongnghiep.vn, hy vọng bạn sẽ thành công trong việc phát triển cây dâu tằm, góp phần vào sự đa dạng và bền vững của nông nghiệp Việt Nam.

Tags:Gieo Trồng Hữu Cơ Cây Dâu Tằm Quả Dâu Tằm

Bài Trước Đó

Bài Tiếp Theo