KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC NẤM ĐÔNG CÔ (NẤM HƯƠNG) HIỆU QUẢ

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 6

Tạo lúc : Sun, 29/06/2025 22:04

Cập nhật lúc : 22:04pm 29/06/2025

THỂ LOẠIKỹ Thuật Canh Tác Cây Rau Màu

Kỹ Thuật Trồng Và Chăm Sóc Nấm Đông Cô (Nấm Hương) Hiệu Quả: Bí Quyết Cho Tai Nấm Thơm Ngon, Năng Suất Cao

Nấm đông cô (Lentinula edodes), còn gọi là nấm hương hoặc nấm Shiitake, là một trong những loại nấm ăn quý giá và được ưa chuộng rộng rãi trong ẩm thực châu Á nhờ hương vị đặc trưng, thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Không chỉ là thực phẩm, nấm đông cô còn được biết đến với nhiều lợi ích sức khỏe. Để có một vụ nấm đông cô năng suất cao, tai nấm to, chắc và chất lượng tốt, việc nắm vững kỹ thuật trồng nấm đông cô và chăm sóc nấm đông cô là yếu tố then chốt. Bài viết này từ congnghenongnghiep.vn sẽ cung cấp hướng dẫn khoa học và chi tiết từ khâu chuẩn bị đến thu hoạch và bảo quản.

1. Giới Thiệu Chung Về Nấm Đông Cô

Nấm đông cô là một loại nấm hoại sinh, phát triển trên các giá thể chứa cellulose và lignin như mùn cưa (gỗ cứng), thân cây gỗ mục hoặc các vật liệu hữu cơ đã qua xử lý. Nấm có hình dáng mũ nón, màu nâu đậm, cuống ngắn hoặc không có, thịt nấm dày, chắc và có mùi thơm đặc trưng. Nấm đông cô ưa khí hậu mát mẻ (nhiệt độ 15-25°C cho ra quả thể), độ ẩm không khí cao (80-90%) và thông thoáng.

2. Kỹ Thuật Trồng Nấm Đông Cô

2.1. Chọn Giống (Meo Nấm) và Chuẩn Bị Giá Thể

Chọn meo nấm: Bạn nên chọn meo nấm đông cô từ các nhà cung cấp uy tín, đảm bảo meo còn mới, sợi nấm trắng đều, không bị nhiễm mốc lạ và còn hạn sử dụng. Meo nấm đông cô thường là meo hạt hoặc meo que (dạng que gỗ).
Chuẩn bị giá thể: Mùn cưa gỗ cứng (sồi, keo, bồ đề, cao su) là vật liệu chính. Kết hợp với các nguyên liệu bổ sung dinh dưỡng như cám gạo, bột bắp, bột mì, đường, vôi, thạch cao theo tỷ lệ phù hợp (ví dụ: 75-80% mùn cưa, 15-20% cám gạo/bột bắp, 1% đường, 1% vôi, 0.5% thạch cao).

2.2. Xử Lý Giá Thể Trồng

Đây là bước cực kỳ quan trọng để loại bỏ mầm bệnh và tạo môi trường lý tưởng cho nấm phát triển.

Trộn giá thể: Trộn đều mùn cưa và các vật liệu bổ sung theo tỷ lệ đã tính toán. Đảm bảo độ ẩm giá thể đạt khoảng 60-65% (khi vắt chặt trong tay thấy nước rỉ ra kẽ tay nhưng không chảy thành dòng).
Đóng bịch/khúc gỗ:
- Trồng bịch: Đóng giá thể đã trộn vào các bịch ni lông chịu nhiệt (trọng lượng 1-1.5kg/bịch). Nén chặt giá thể.
- Trồng trên gỗ (truyền thống): Sử dụng các khúc gỗ từ cây sồi, dẻ, keo, bạch đàn, đường kính 10-20cm, dài 1-1.5m. Xử lý khúc gỗ (luộc, hấp hoặc ngâm nước vôi) để diệt mầm bệnh.
Khử trùng: Đây là khâu quan trọng nhất.
- Đối với bịch giá thể: Các bịch được đưa vào lò hấp thanh trùng hoặc nồi hấp áp suất ở nhiệt độ 100°C trong 8-10 giờ (hấp thường) hoặc 121°C trong 1-2 giờ (hấp áp suất). Việc này nhằm tiêu diệt hoàn toàn các vi sinh vật cạnh tranh và mầm bệnh. Sau khi hấp, để bịch/hũ nguội hoàn toàn.
- Đối với khúc gỗ: Xử lý nhiệt (hấp, luộc) hoặc ngâm nước vôi.
- Sau khi khử trùng, để bịch/khúc gỗ nguội hoàn toàn.

2.3. Cấy Meo Nấm

Vệ sinh: Khu vực cấy meo cần tuyệt đối sạch sẽ, vô trùng. Người cấy cần đeo khẩu trang, găng tay, sát trùng tay và dụng cụ.
Cách cấy:
- Đối với bịch giá thể: Khi bịch giá thể đã nguội hoàn toàn (nhiệt độ khoảng 25-30°C), mở nút bịch, dùng que cấy vô trùng chọc lỗ và cấy meo nấm vào giữa bịch hoặc cấy xung quanh. Lượng meo khoảng 10-20g/bịch. Sau khi cấy, đậy kín hoặc nút bịch lại.
- Đối với khúc gỗ: Dùng khoan tạo các lỗ trên khúc gỗ, sau đó cấy meo nấm dạng que hoặc hạt vào các lỗ. Dùng sáp ong hoặc băng dính để bịt kín lỗ cấy.
Chuyển bịch/khúc gỗ vào phòng ươm: Đặt các bịch/khúc gỗ đã cấy meo vào phòng ươm sợi.

3. Chăm Sóc Nấm Đông Cô

Chăm sóc nấm đông cô đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp sợi nấm phát triển tốt và cho ra tai nấm chất lượng.

3.1. Giai đoạn ươm sợi (60-90 ngày đối với bịch, 4-6 tháng đối với gỗ)

Nhiệt độ: Duy trì nhiệt độ phòng ươm khoảng 22-26°C.
Độ ẩm: Giữ độ ẩm không khí 70-80%.
Ánh sáng: Giữ phòng tối hoàn toàn hoặc ánh sáng rất yếu.
Mục tiêu: Sợi nấm màu trắng sẽ ăn lan ra khắp bịch/khúc gỗ giá thể. Đối với bịch, sợi nấm sẽ ăn kín bịch và chuyển sang màu nâu vàng.

3.2. Giai đoạn kích thích ra quả thể (2-5 ngày)

Khi sợi nấm ăn kín bịch/khúc gỗ và giá thể chuyển màu nâu vàng, chuyển bịch/khúc gỗ sang phòng kích thích.
Sốc lạnh: Giảm nhiệt độ đột ngột xuống 10-18°C và duy trì trong vài ngày.
Sốc nước: Ngâm bịch/khúc gỗ vào nước lạnh sạch khoảng 12-24 giờ.
Ánh sáng: Bắt đầu cung cấp ánh sáng nhẹ, khuếch tán.
Thông thoáng: Tăng cường thông thoáng nhẹ.
Mục tiêu: Kích thích hình thành các nụ nấm (primordia).

3.3. Giai đoạn nuôi quả thể (5-10 ngày)

Khi nụ nấm bắt đầu hình thành và phát triển thành tai nấm nhỏ, chuyển bịch/khúc gỗ sang phòng nuôi.
Nhiệt độ: Duy trì nhiệt độ khoảng 18-25°C.
Độ ẩm: Duy trì độ ẩm không khí 85-95% bằng cách phun sương nền hoặc sử dụng máy tạo ẩm.
Thông thoáng: Đảm bảo phòng thông thoáng tốt để cung cấp oxy và loại bỏ CO2. Điều này giúp tai nấm phát triển to, chắc và có màu sắc đẹp.
Ánh sáng: Tiếp tục duy trì ánh sáng nhẹ, khuếch tán.

3.4. Kiểm Soát Côn Trùng và Mốc Lạ

Phòng ngừa: Vệ sinh sạch sẽ khu vực trồng, khử trùng giá thể triệt để, kiểm soát côn trùng (ruồi nấm) bằng bẫy dính hoặc lưới chắn.
Kiểm soát: Nếu phát hiện mốc lạ (mốc xanh, mốc đen) hoặc côn trùng gây hại, cần xử lý ngay bằng cách loại bỏ bịch/khúc gỗ nhiễm bệnh, sát trùng khu vực và điều chỉnh lại điều kiện môi trường.

4. Thu Hoạch Nấm Đông Cô

4.1. Thời Điểm Thu Hoạch

Nấm đông cô thường cho thu hoạch sau 5-10 ngày kể từ khi nụ nấm hình thành (tùy điều kiện). Nấm có thể ra 3-5 đợt (soi) liên tục, mỗi đợt cách nhau khoảng 10-15 ngày.

Dấu hiệu nhận biết: Tai nấm đạt kích thước mong muốn, mũ nấm còn hơi cuộn vào trong, thịt nấm chắc, dày. Không nên để nấm quá già (mũ nấm xòe phẳng) vì sẽ giảm chất lượng và thời gian bảo quản.

4.2. Cách Thu Hoạch

Dùng dao sắc cắt sát gốc cuống nấm, hoặc xoay nhẹ cả chùm để nhổ lên. Tránh làm hỏng phần gốc bịch/khúc gỗ để nấm có thể ra lứa tiếp theo.
Nên thu hoạch nấm vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát.
Sau khi thu hoạch, loại bỏ phần chân nấm bị dính giá thể hoặc bẩn.
Xếp nấm nhẹ nhàng vào khay hoặc hộp để tránh dập nát.

5. Bảo Quản Nấm Đông Cô

5.1. Bảo Quản Tươi

Sau thu hoạch: Nấm đông cô tươi có thể bảo quản khá tốt. Không rửa nấm trước khi bảo quản.
Bảo quản lạnh: Cho nấm vào túi giấy hoặc hộp kín, đặt vào ngăn mát tủ lạnh (nhiệt độ 4-8°C). Có thể giữ tươi được 7-10 ngày. Tránh để nấm tiếp xúc trực tiếp với nước hoặc không khí ẩm quá lâu.

5.2. Chế Biến và Bảo Quản Lâu Dài

Nấm đông cô sấy khô (đông cô khô): Phương pháp phổ biến nhất. Thái lát hoặc để nguyên tai nấm, sấy khô ở nhiệt độ thấp hoặc phơi nắng tự nhiên đến khi khô hoàn toàn. Nấm đông cô khô có thể bảo quản được rất lâu (nhiều tháng đến 1 năm) và giữ được hương vị đậm đà.
Nấm đông cô đông lạnh: Rửa sạch, cắt bỏ gốc, chần sơ qua nước sôi khoảng 1-2 phút (tùy chọn), làm lạnh nhanh bằng nước đá, để ráo nước hoàn toàn. Sau đó cho vào túi zip hoặc hộp kín và cấp đông. Dùng nấu lẩu, xào, hầm.

Kết Luận

Trồng và chăm sóc nấm đông cô là một quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật khoa học, đặc biệt trong khâu xử lý giá thể, khử trùng và kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng. Từ việc chọn meo nấm, chuẩn bị giá thể, cấy meo, đến quản lý môi trường phòng ươm và thu hoạch đúng thời điểm, mỗi công đoạn đều ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng của nấm đông cô. Với những kiến thức chuyên sâu và cập nhật từ congnghenongnghiep.vn, hy vọng bạn sẽ gặt hái được những vụ nấm đông cô bội thu, đảm bảo nguồn thực phẩm an toàn và góp phần vào sự phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam.

Tags:Nấm Hương Hữu Cơ Nấm Đông Cô Kỹ Thuật Trồng

Bài Trước Đó

Bài Tiếp Theo