KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY CAO SU (HEVEA BRASILIENSIS) HIỆU QUẢ

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 7

Tạo lúc : Mon, 30/06/2025 07:24

Cập nhật lúc : 07:24am 30/06/2025

THỂ LOẠIKỹ Thuật Canh Tác Cây Công Nghiệp

Kỹ Thuật Trồng Và Chăm Sóc Cây Cao Su (Hevea brasiliensis) Hiệu Quả: Nâng Cao Năng Suất Mủ Và Phát Triển Bền Vững

Cây cao su (Hevea brasiliensis) là một trong những cây công nghiệp quan trọng hàng đầu thế giới, đóng vai trò then chốt trong ngành công nghiệp sản xuất cao su tự nhiên. Ở Việt Nam, cây cao su là cây trồng chủ lực tại các tỉnh Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, mang lại giá trị kinh tế to lớn cho người nông dân và đất nước. Để có một vườn cao su năng suất cao, chất lượng mủ tốt và khai thác bền vững, việc nắm vững kỹ thuật trồng cây cao su và chăm sóc cây cao su là yếu tố then chốt. Bài viết này từ congnghenongnghiep.vn sẽ cung cấp hướng dẫn khoa học và chi tiết từ khâu chuẩn bị đến khai thác và bảo quản mủ.

1. Giới Thiệu Chung Về Cây Cao Su

Cây cao su thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae), là cây thân gỗ lớn, sống lâu năm, có thể cao tới 20-30m trong tự nhiên. Đặc trưng của cây cao su là khả năng sản xuất mủ (nhựa mủ) màu trắng đục, đây là nguyên liệu chính để sản xuất cao su. Cây có lá kép gồm 3 lá chét, xanh đậm. Hoa cao su nhỏ, mọc thành chùm. Quả cao su là loại quả nang, khi chín nứt ra và bắn hạt đi xa. Cao su ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, nhiệt độ ổn định, lượng mưa dồi dào và đất thoát nước tốt.

2. Kỹ Thuật Gieo Trồng Cây Cao Su

2.1. Chọn Giống và Thời Vụ

Chọn giống: Bạn nên chọn cây cao su giống từ các vườn ươm uy tín, đảm bảo cây khỏe mạnh, không sâu bệnh (đặc biệt là bệnh vàng lá rụng), thân thẳng, đã được ghép và có mắt ghép phát triển tốt. Ưu tiên các dòng vô tính (clone) có năng suất cao, chất lượng mủ tốt và khả năng kháng bệnh, thích nghi với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu địa phương.
Thời vụ trồng: Thời điểm tốt nhất để trồng cây cao su là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 5 - 7 dương lịch). Trồng vào thời điểm này giúp cây con có đủ độ ẩm tự nhiên để bén rễ và phát triển, giảm công tưới nước ban đầu và tránh sốc nhiệt.

2.2. Chuẩn Bị Đất Trồng

Cây cao su phát triển tốt nhất trên đất đỏ bazan, đất phù sa hoặc đất xám, tơi xốp, giàu hữu cơ, thoát nước tốt và có độ pH từ 4.5 - 6.5 (hơi chua đến trung tính). Cao su không chịu được ngập úng.

Làm đất:
- Làm sạch: Dọn sạch cỏ dại, cây bụi và các tàn dư thực vật. Đối với đất dốc, cần làm bồn hoặc luống chống xói mòn.
- Đào hố: Kích thước hố trồng tiêu chuẩn là 60x60x60 cm. Nên đào hố trước khi trồng 15-30 ngày để đất được phơi ải và diệt mầm bệnh.
Bón lót:
- Trộn đều đất với phân chuồng hoai mục (15-20 kg/hố) hoặc phân hữu cơ vi sinh (1-2 kg/hố) và vôi bột (0.3-0.5 kg/hố nếu đất quá chua). Có thể bổ sung thêm super lân (0.5 kg/hố) để cung cấp dinh dưỡng ban đầu và kích thích bộ rễ phát triển.
- Đổ hỗn hợp đất và phân xuống hố, vun cao hơn mặt đất tự nhiên một chút để tránh đọng nước và thối gốc.

2.3. Kỹ Thuật Trồng Cây Con

Khoảng cách trồng: Tùy thuộc vào dòng vô tính và hình thức canh tác. Phổ biến nhất là 6x3m hoặc 7x3m (mật độ khoảng 476 - 555 cây/ha).
Kỹ thuật trồng:
- Nhẹ nhàng xé bỏ túi bầu, đặt cây con vào giữa hố sao cho phần cổ rễ (mặt bầu) ngang bằng hoặc hơi cao hơn mặt đất tự nhiên.
- Lấp đất và nén chặt xung quanh gốc.
- Tưới đẫm nước ngay sau khi trồng. Cắm cọc cố định thân cây con để tránh gió làm lung lay.

3. Chăm Sóc Cây Cao Su

Chăm sóc cây cao su đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp cây phát triển khỏe mạnh, đạt chuẩn khai thác sớm và cho năng suất mủ ổn định.

3.1. Tưới Nước

Giai đoạn kiến thiết cơ bản (1-3 năm đầu): Cây cao su cần lượng nước đầy đủ và đều đặn, đặc biệt vào mùa khô. Tưới 1-2 lần/tuần tùy điều kiện thời tiết.
Giai đoạn kinh doanh (sau khi khai thác mủ): Cần đảm bảo đủ nước, đặc biệt vào mùa khô để cây không bị khô miệng cạo và duy trì sản lượng mủ.
Sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt hoặc tưới gốc để tiết kiệm nước và đảm bảo hiệu quả.
Trong mùa mưa, cần đảm bảo hệ thống thoát nước tốt để tránh ngập úng, gây thối rễ và bệnh vàng lá rụng.

3.2. Bón Phân

Cao su là cây trồng lâu năm, cần lượng dinh dưỡng lớn và cân đối. Bón phân định kỳ theo từng giai đoạn sinh trưởng là thiết yếu.

Giai đoạn kiến thiết cơ bản (1-3 năm đầu): Bón phân NPK cân đối, tăng cường Đạm (N) và Lân (P) để cây phát triển thân, lá, bộ rễ và tạo khung tán vững chắc. Bón định kỳ 2-3 tháng/lần.
Giai đoạn kinh doanh (sau khi khai thác mủ): Bón phân NPK có hàm lượng Kali (K) cao hơn, kết hợp với Đạm và Lân, để kích thích ra mủ, tăng năng suất và duy trì sức khỏe cây. Bón định kỳ 2-3 lần/năm.
- Kết hợp phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục, phân trùn quế) 1-2 lần/năm để cải tạo đất và cung cấp dinh dưỡng lâu dài.
Bón lá: Phun bổ sung phân bón lá chứa vi lượng (Bo, Kẽm, Magie, Canxi) để tăng cường sức sống cho cây và khả năng chống chịu bệnh.

3.3. Cắt Tỉa, Tạo Tán và Định Hình

Tỉa cành tạo tán (giai đoạn kiến thiết cơ bản): Cắt tỉa các cành phụ mọc thấp dưới 2.5-3m so với mặt đất để tạo thân trụ thẳng, không phân cành sớm, thuận lợi cho việc mở miệng cạo sau này.
Tỉa cành định kỳ (giai đoạn kinh doanh): Loại bỏ các cành khô, cành sâu bệnh, cành tăm, cành mọc xiên, cành mọc quá sát nhau để tạo độ thông thoáng cho tán cây và hạn chế sâu bệnh.
Định hình cây: Duy trì chiều cao cây phù hợp để dễ dàng khai thác mủ.

3.4. Phòng Trừ Sâu Bệnh

Cây cao su có thể bị nhiều loại sâu bệnh hại, đòi hỏi quản lý chặt chẽ theo nguyên tắc phòng trừ tổng hợp (IPM).

Sâu hại:
- Mối: Gây hại rễ và thân cây con.
- Sâu ăn lá: Gây hại lá, ảnh hưởng đến quang hợp.
- Biện pháp: Vệ sinh vườn, làm đất kỹ, sử dụng thuốc trừ mối sinh học hoặc hóa học, phun thuốc trừ sâu khi mật độ cao.
Bệnh hại:
- Bệnh vàng lá rụng (rụng lá mùa mưa): Do nấm, gây rụng lá hàng loạt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất.
- Bệnh khô miệng cạo: Do nấm hoặc khai thác quá mức, làm miệng cạo không ra mủ.
- Bệnh thối rễ, thối gốc: Do nấm hoặc úng nước.
- Biện pháp: Chọn giống kháng bệnh, tiêu hủy cây/lá bệnh, vệ sinh vườn, đảm bảo thoát nước tốt, bón phân cân đối. Sử dụng thuốc nấm chuyên dụng hoặc chế phẩm sinh học để phòng và trị bệnh.

3.5. Làm Cỏ & Giữ Vệ Sinh Vườn

Thường xuyên làm sạch cỏ dại xung quanh gốc cây để tránh cạnh tranh dinh dưỡng.
Có thể trồng xen các loại cây họ đậu (cây phân xanh) để cải tạo đất, hạn chế cỏ dại và tăng cường dinh dưỡng cho đất.

4. Khai Thác Mủ Cao Su

4.1. Thời Điểm Mở Miệng Cạo

Cây cao su thường bắt đầu khai thác mủ khi cây đạt độ trưởng thành sinh lý, thân cây cao khoảng 1.5-2m tính từ mặt đất đến điểm mở miệng cạo, và chu vi thân cây đạt 50cm trở lên (đo ở độ cao 1m so với mặt đất). Thời gian này thường khoảng 5-7 năm sau khi trồng tùy giống và điều kiện chăm sóc.

4.2. Kỹ Thuật Cạo Mủ

Đường cạo: Đường cạo thường là đường xiên (chữ V hoặc 1/2 V) với độ dốc phù hợp để mủ chảy đều.
Lưỡi dao cạo: Phải sắc, chuyên dụng cho cạo mủ.
Tần suất cạo: Tùy thuộc vào chế độ cạo (D/2, D/3, D/4 - cạo cách nhật, cách 2 ngày, cách 3 ngày). Cần tuân thủ đúng chế độ để đảm bảo năng suất và sức khỏe của cây.
Vị trí cạo: Miệng cạo cần được thay đổi luân phiên trên thân cây để tránh làm tổn thương quá mức.

5. Thu Hoạch Và Bảo Quản Mủ Cao Su

5.1. Thu Hoạch Mủ

Mủ cao su sẽ chảy ra sau khi cạo khoảng 2-4 giờ và đông đặc lại trong chén hứng.
Thu hoạch mủ vào buổi sáng sớm (khi mủ đã đông đủ và chất lượng tốt nhất).

5.2. Bảo Quản Mủ Sơ Chế

Mủ cao su tươi cần được sơ chế ngay sau khi thu hoạch để tránh bị biến chất.

Mủ đông: Mủ tươi được đổ vào bể chứa, pha thêm axit formic hoặc axit acetic để mủ đông đặc lại, sau đó ép thành tấm, phơi khô.
Mủ nước (Latex): Mủ tươi được ly tâm để cô đặc, sau đó bảo quản trong bồn chứa chuyên dụng, có hóa chất chống đông.
Bảo quản: Mủ cao su sơ chế cần được bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm cao để tránh nấm mốc và giảm chất lượng.

Kết Luận

Trồng và chăm sóc cây cao su là một quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật khoa học, đặc biệt trong việc chọn giống, quản lý đất, cung cấp dinh dưỡng, phòng trừ sâu bệnh và khai thác mủ. Từ việc chọn giống, chuẩn bị đất cẩn thận, bón phân đúng liều lượng, tưới nước đầy đủ, đến quản lý dịch hại hiệu quả, và kỹ thuật cạo mủ, mỗi công đoạn đều ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng của mủ cao su. Với những kiến thức chuyên sâu và cập nhật từ congnghenongnghiep.vn, hy vọng bà con nông dân và các nhà vườn sẽ gặt hái được những vụ cao su bội thu, góp phần vào sự phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam và ngành công nghiệp cao su toàn cầu.

Tags:Cao Su Hệ Thống Tưới Chế Phẩm Sinh Học Gieo Trồng Cây Cao Su

Bài Trước Đó

Bài Tiếp Theo