KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC KHOAI LANG HIỆU QUẢ

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 5

Tạo lúc : Sun, 29/06/2025 07:09

Cập nhật lúc : 07:09am 29/06/2025

THỂ LOẠIKỹ Thuật Canh Tác Cây Lương Thực

Kỹ Thuật Trồng Và Chăm Sóc Khoai Lang Hiệu Quả: Bí Quyết Cho Củ Ngọt Bùi, Năng Suất Cao

Khoai lang (Ipomoea batatas) là loại cây lương thực dân dã, quen thuộc và rất được ưa chuộng ở Việt Nam nhờ hương vị ngọt bùi, dễ ăn và giá trị dinh dưỡng cao. Là cây trồng dễ tính, sinh trưởng nhanh và có thể canh tác trên nhiều loại đất, khoai lang mang lại nguồn thu nhập ổn định cho bà con nông dân. Để có một vườn khoai lang năng suất cao, củ to, đều và chất lượng tốt, việc nắm vững kỹ thuật trồng khoai lang và chăm sóc khoai lang là yếu tố then chốt. Bài viết này từ congnghenongnghiep.vn sẽ cung cấp hướng dẫn khoa học và chi tiết từ khâu chuẩn bị đến thu hoạch và bảo quản.

1. Giới Thiệu Chung Về Khoai Lang

Khoai lang thuộc họ Bìm bìm (Convolvulaceae), là cây thân thảo sống một năm, thân bò sát đất, có khả năng ra rễ ở các đốt thân và tạo củ dưới lòng đất để tích trữ tinh bột. Lá khoai lang hình tim hoặc mũi tên, màu xanh hoặc tím. Củ khoai lang có hình dạng đa dạng (tròn, bầu dục, thuôn dài), vỏ màu vàng, trắng, tím hoặc đỏ, thịt củ màu trắng, vàng, cam hoặc tím, vị ngọt bùi khi luộc, nướng. Các giống khoai lang phổ biến ở Việt Nam bao gồm: khoai lang mật, khoai lang tím, khoai lang trắng, khoai lang Nhật, v.v. Khoai lang ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, nhiều nắng và đất tơi xốp, thoát nước tốt.

2. Kỹ Thuật Gieo Trồng Khoai Lang

2.1. Chọn Giống và Thời Vụ

Chọn giống: Bạn nên chọn dây giống khoai lang (hom khoai lang) hoặc củ giống từ các nhà cung cấp uy tín, đảm bảo hom/củ khỏe mạnh, không sâu bệnh và đúng giống. Hom khoai lang nên dài khoảng 25-30cm, có 5-6 đốt, cắt từ đoạn thân bánh tẻ.
Thời vụ trồng: Khoai lang có thể trồng quanh năm ở các tỉnh phía Nam. Ở miền Bắc, thời điểm lý tưởng là vào vụ xuân hè (khoảng tháng 2 - 4 dương lịch) và vụ thu đông (tháng 8 - 10 dương lịch). Tránh trồng vào thời điểm quá lạnh hoặc mưa bão kéo dài để hạn chế thối dây và củ.

2.2. Chuẩn Bị Đất Trồng

Khoai lang phát triển tốt nhất trên đất thịt nhẹ, đất cát pha hoặc đất phù sa, tơi xốp, giàu hữu cơ, thoát nước tốt và có độ pH từ 5.5 - 7.0. Đất phải thật tơi xốp, không bị nén chặt để củ có không gian phát triển hình dáng đẹp và kích thước lớn.

Làm đất:
- Làm sạch: Dọn sạch cỏ dại, rễ cây và các tàn dư thực vật từ vụ trước.
- Cày xới/Lên luống: Cày xới đất sâu 20-30cm. Lên luống cao 25-35cm, rộng 0.8 - 1.2m, rãnh luống rộng 30-40cm để đảm bảo thoát nước tốt và tạo không gian cho củ phát triển.
Bón lót:
- Trộn đều đất với phân chuồng hoai mục (15-20 kg/10m² luống) hoặc phân hữu cơ vi sinh (1-2 kg/10m² luống) và vôi bột (0.3-0.5 kg/10m² luống nếu đất chua). Có thể bổ sung thêm super lân (0.5 kg/10m² luống) để kích thích bộ rễ và củ phát triển.
- Bón lót trước khi trồng 7-10 ngày để phân hoai mục và đất ổn định.

2.3. Kỹ Thuật Trồng Hom

Xử lý hom: Nhúng hom khoai lang vào dung dịch kích rễ hoặc dung dịch thuốc trừ nấm (nếu cần) trước khi trồng.
Khoảng cách trồng: Trồng theo hàng trên luống. Hom cách hom 20-25cm.
Kỹ thuật trồng: Đặt hom khoai lang nằm ngang trên luống, vùi 2/3 hom xuống đất, chừa 1/3 hom (2-3 đốt) nổi trên mặt đất. Lấp đất và nén nhẹ. Tưới đẫm nước ngay sau khi trồng.

3. Chăm Sóc Khoai Lang

Chăm sóc khoai lang đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp cây phát triển khỏe mạnh, củ tròn đều, đạt năng suất cao và chất lượng tốt.

3.1. Tưới Nước

Khoai lang cần lượng nước đầy đủ và đều đặn, đặc biệt là trong giai đoạn bén rễ, hình thành củ và củ lớn. Thiếu nước sẽ làm củ nhỏ, méo mó.
Tưới 1-2 lần/ngày vào mùa khô. Mùa mưa có thể giảm lượng nước tưới hoặc không cần tưới nếu đất đủ ẩm.
Sử dụng vòi phun nhẹ để nước thấm sâu vào đất mà không làm xói đất hay dập dây.

3.2. Bón Phân

Khoai lang cần nhiều dinh dưỡng, đặc biệt là Kali (K) và Lân (P) để củ phát triển tốt và tích lũy tinh bột, đường. Bón phân định kỳ là rất cần thiết.

Bón thúc:
- Lần 1 (15-20 ngày sau trồng): Bón thúc bằng phân hữu cơ hòa tan (dịch trùn quế, phân cá đã ủ) hoặc NPK cân đối (ví dụ 16-16-8). Kết hợp vun gốc và làm cỏ.
- Lần 2 (40-50 ngày sau trồng - giai đoạn củ phát triển mạnh): Bón thúc tăng cường Kali và Lân (ví dụ NPK 8-15-25 hoặc phân Kali sunfat). Đây là giai đoạn quan trọng nhất cho sự phát triển của củ.
- Trước thu hoạch 30 ngày: Ngừng bón phân hóa học.
Bón lá: Phun bổ sung phân bón lá chứa vi lượng (Bo, Canxi, Magie) để tăng cường sức sống cho cây và giúp củ tích lũy dinh dưỡng tốt hơn.

3.3. Xoay Dây (Lật dây) và Bấm Ngọn

Xoay dây (lật dây): Khoảng 30-45 ngày sau trồng, tiến hành lật nhẹ dây khoai lang để hạn chế dây ra rễ phụ ăn sâu xuống đất, tập trung dinh dưỡng nuôi củ chính. Việc này giúp củ to và đồng đều hơn. Lật dây định kỳ 2 lần/tháng.
Bấm ngọn (tùy chọn): Bấm bỏ phần ngọn non để kích thích cây ra nhiều nhánh và tập trung dinh dưỡng nuôi củ.

3.4. Phòng Trừ Sâu Bệnh

Khoai lang có thể bị một số loại sâu bệnh hại, cần quản lý chặt chẽ theo nguyên tắc phòng trừ tổng hợp (IPM).

Sâu hại:
- Sùng đất (sâu đục củ): Gây hại củ dưới đất, làm giảm chất lượng nghiêm trọng.
- Bọ hà (sâu đục dây): Gây hại dây và củ.
- Rệp sáp, rệp muội: Hút nhựa cây.
- Sâu ăn lá: Gây hại phần thân lá.
- Biện pháp: Luân canh cây trồng, vệ sinh vườn, làm đất kỹ để diệt sâu non, sử dụng thiên địch, phun các chế phẩm sinh học từ tỏi, ớt, gừng hoặc dịch chiết neem. Đối với mật độ sâu cao, cần cân nhắc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học/hóa học theo đúng khuyến cáo và tuân thủ thời gian cách ly.
Bệnh hại:
- Bệnh héo rũ: Do nấm, gây héo cây đột ngột.
- Bệnh thối củ: Do nấm hoặc vi khuẩn khi đất úng nước.
- Bệnh mốc sương: Gây hại thân lá.
- Biện pháp: Chọn giống kháng bệnh, tiêu hủy cây bệnh, vệ sinh vườn, đảm bảo thông thoáng, thoát nước tốt, bón phân cân đối.

3.5. Làm Cỏ & Giữ Vệ Sinh Vườn

Thường xuyên làm sạch cỏ dại trên luống và xung quanh gốc cây để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và nơi trú ngụ của sâu bệnh.
Có thể phủ rơm rạ hoặc vật liệu hữu cơ trên mặt luống để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại.

4. Thu Hoạch Khoai Lang

4.1. Thời Điểm Thu Hoạch

Khoai lang thường thu hoạch sau 3-5 tháng từ khi trồng, tùy giống và điều kiện thời tiết.

Dấu hiệu nhận biết: Phần thân lá trên mặt đất bắt đầu vàng, héo úa và rụng. Khi bới thử một vài gốc, thấy củ đã đạt kích thước mong muốn, vỏ củ cứng chắc.

4.2. Cách Thu Hoạch

Dừng tưới nước 7-10 ngày trước khi thu hoạch để củ khô ráo, vỏ cứng cáp hơn và dễ bảo quản.
Dùng cuốc, xẻng hoặc máy đào chuyên dụng để đào củ nhẹ nhàng, tránh làm trầy xước, dập nát củ. Đào sâu xung quanh gốc để lấy hết củ.
Nên thu hoạch vào ngày nắng ráo, đất khô để củ sạch sẽ và dễ bảo quản.
Sau khi đào, để củ trên mặt đất khoảng vài giờ dưới bóng râm cho ráo nhựa và se vỏ (quá trình "chữa lành" vỏ).
Loại bỏ đất bám trên củ, cắt bỏ phần dây lá.
Xếp củ nhẹ nhàng vào sọt, thùng, tránh xếp chồng quá cao.

5. Bảo Quản Khoai Lang

5.1. Bảo Quản Tươi

Sau thu hoạch: Loại bỏ củ bị dập, sâu bệnh, hư hỏng.
Bảo quản khô ráo, thoáng mát: Đặt khoai lang ở nơi tối, mát mẻ (nhiệt độ 15-20°C), khô ráo, thông thoáng. Tránh ánh sáng trực tiếp, tránh nơi quá lạnh hoặc quá nóng. Khoai lang có thể bảo quản tươi được 1-3 tháng tùy giống và điều kiện.
Không rửa củ trước khi bảo quản để tránh làm tróc vỏ và tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển.

5.2. Chế Biến và Bảo Quản Lâu Dài

Khoai lang sấy khô/sấy dẻo: Thái lát khoai lang và sấy khô/sấy dẻo. Đây là phương pháp phổ biến và hiệu quả để bảo quản lâu dài.
Làm bột khoai lang: Từ khoai lang sấy khô, nghiền thành bột, dùng làm nguyên liệu thực phẩm (bánh, chè).
Khoai lang đông lạnh: Hấp hoặc luộc chín khoai lang, sau đó cắt miếng và cấp đông. Dùng nấu súp, chè, hầm.
Chế biến các món ăn: Khoai lang luộc, nướng, chiên, làm bánh, chè.

Kết Luận

Trồng và chăm sóc khoai lang là một quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật khoa học, đặc biệt trong việc làm đất, xoay dây, vun gốc và phòng trừ sâu bệnh. Từ việc chọn giống, chuẩn bị đất và luống cẩn thận, bón phân đúng liều lượng, tưới nước đầy đủ, đến quản lý dịch hại hiệu quả và thu hoạch đúng thời điểm, mỗi công đoạn đều ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng của củ khoai lang. Với những kiến thức chuyên sâu và cập nhật từ congnghenongnghiep.vn, hy vọng bạn sẽ gặt hái được những vụ khoai lang bội thu, đảm bảo nguồn lương thực an toàn và góp phần vào sự phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam.

Tags:Khoai Lang Nấm Bệnh Thuốc Bảo Vệ Thực Vật Chế Phẩm Sinh Học Hữu Cơ

Bài Trước Đó

Bài Tiếp Theo