KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CỦ SẮN (KHOAI MÌ) HIỆU QUẢ

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 4

Tạo lúc : Sun, 29/06/2025 12:55

Cập nhật lúc : 12:55pm 29/06/2025

THỂ LOẠIKỹ Thuật Canh Tác Cây Lương Thực

Kỹ Thuật Trồng Và Chăm Sóc Củ Sắn (Khoai Mì) Hiệu Quả: Nâng Cao Năng Suất Cho Cây Lương Thực Đa Dụng

Củ sắn (Manihot esculenta), hay còn gọi là khoai mì, là loại cây lương thực quan trọng và phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt là ở các vùng đất đồi. Với khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu khắc nghiệt, ít đòi hỏi chăm sóc và mang lại năng suất cao, cây sắn là nguồn cung cấp tinh bột dồi dào, phục vụ cả nhu cầu lương thực, thức ăn chăn nuôi và nguyên liệu công nghiệp. Để có một vườn sắn năng suất cao, củ to, chắc và chất lượng tốt, việc nắm vững kỹ thuật trồng củ sắn và chăm sóc củ sắn là yếu tố then chốt. Bài viết này từ congnghenongnghiep.vn sẽ cung cấp hướng dẫn khoa học và chi tiết từ khâu chuẩn bị đến thu hoạch và bảo quản.

1. Giới Thiệu Chung Về Củ Sắn

Cây sắn thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae), là cây thân gỗ nhỏ, sống lâu năm nhưng thường được trồng như cây một năm để thu hoạch củ. Cây có thân thẳng, phân nhánh, lá xẻ thùy chân vịt. Củ sắn là phần rễ củ phình to, hình thuôn dài, vỏ màu nâu hoặc hồng, thịt củ màu trắng hoặc vàng nhạt. Sắn có hai loại chính: sắn ngọt (ít độc, dùng ăn tươi) và sắn đắng (nhiều độc tố cyanide, cần chế biến kỹ). Sắn ưa khí hậu nhiệt đới, nhiều nắng và có khả năng chịu hạn tốt, phù hợp với vùng đất đồi khô cằn.

2. Kỹ Thuật Gieo Trồng Củ Sắn

2.1. Chọn Giống và Thời Vụ

Chọn giống: Bạn nên chọn hom giống sắn (đoạn thân sắn) từ cây mẹ khỏe mạnh, không sâu bệnh, không có vết côn trùng đục, thân bánh tẻ, đường kính khoảng 1.5-2.5cm. Mỗi hom nên dài khoảng 15-20cm, có 5-7 mắt.
Thời vụ trồng: Sắn có thể trồng quanh năm ở các tỉnh phía Nam nếu chủ động được nước tưới. Ở miền Bắc, thời điểm lý tưởng là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 3 - 5 dương lịch). Tránh trồng vào thời điểm quá lạnh hoặc quá nắng nóng khô hạn kéo dài.

2.2. Chuẩn Bị Đất Trồng

Cây sắn không kén đất, có thể trồng trên nhiều loại đất như đất đồi, đất thịt pha cát, đất đỏ bazan. Tuy nhiên, cây phát triển tốt nhất trên đất tơi xốp, giàu hữu cơ, thoát nước tốt và có độ pH từ 5.5 - 7.0. Đất phải tơi xốp để củ có không gian phát triển.

Làm đất:
- Làm sạch: Dọn sạch cỏ dại, rễ cây và các tàn dư thực vật.
- Cày xới/Lên luống: Cày xới đất sâu 20-30cm, làm cho đất thật tơi xốp. Có thể lên luống cao 20-30cm, rộng 0.8 - 1.2m, rãnh luống rộng 30-40cm để đảm bảo thoát nước tốt và dễ chăm sóc.
Bón lót:
- Trộn đều đất với phân chuồng hoai mục (10-15 tấn/ha hoặc 1-1.5 kg/hố) hoặc phân hữu cơ vi sinh (1-2 kg/10m² luống) và vôi bột (0.3-0.5 kg/10m² luống nếu đất chua). Có thể bổ sung thêm super lân.
- Bón lót trước khi trồng 7-10 ngày để phân hoai mục và đất ổn định.

2.3. Kỹ Thuật Trồng Hom Sắn

Xử lý hom: Nhúng hom sắn vào dung dịch thuốc trừ nấm sinh học hoặc nước vôi trong 15-20 phút trước khi trồng để phòng bệnh.
Khoảng cách trồng: Trồng theo hàng trên luống. Hàng cách hàng 70-80cm, hom cách hom 50-60cm (mật độ khoảng 25.000 - 30.000 hom/ha).
Kỹ thuật trồng: Có thể trồng hom sắn theo nhiều cách:
- Cắm thẳng: Cắm hom thẳng đứng, vùi 1/3 hom xuống đất.
- Cắm xiên: Cắm hom nghiêng 45 độ, vùi 2/3 hom xuống đất.
- Đặt ngang: Đặt hom nằm ngang trên rãnh, lấp đất.
- Tưới đẫm nước ngay sau khi trồng.

3. Chăm Sóc Củ Sắn

Chăm sóc củ sắn đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp cây phát triển khỏe mạnh, củ to, chắc, đạt năng suất cao và chất lượng tốt.

3.1. Tưới Nước

Cây sắn chịu hạn khá tốt, nhưng cần lượng nước đầy đủ và đều đặn, đặc biệt là trong giai đoạn mọc mầm, phát triển thân lá và hình thành củ (từ tháng thứ 2 đến tháng thứ 6 sau trồng).
Tưới 1-2 lần/tuần vào mùa khô nếu cần. Trong mùa mưa, cần đảm bảo hệ thống thoát nước tốt để tránh ngập úng.

3.2. Bón Phân

Sắn cần nhiều dinh dưỡng, đặc biệt là Kali (K) và Đạm (N) để củ phát triển tốt và tích lũy tinh bột. Bón phân định kỳ là rất cần thiết.

Giai đoạn cây con (1-2 tháng sau trồng):
- Bón thúc lần 1 khi cây có 5-7 lá thật bằng phân hữu cơ hòa tan (dịch trùn quế, phân cá đã ủ) hoặc NPK cân đối (ví dụ 16-16-8) pha loãng với nước để tưới. Kết hợp vun gốc lần 1.
Giai đoạn hình thành và phát triển củ (2-6 tháng sau trồng):
- Bón thúc lần 2 (2-3 tháng sau trồng) và lần 3 (4-5 tháng sau trồng) bằng phân NPK có hàm lượng Kali và Đạm cao (ví dụ NPK 15-5-20 hoặc phân Kali clorua/sunfat). Đây là giai đoạn quan trọng nhất cho sự phát triển của củ. Kết hợp vun gốc lần 2.
- Có thể bổ sung thêm phân hữu cơ định kỳ 1-2 tháng/lần.
Bón lá: Phun bổ sung phân bón lá chứa vi lượng (Bo, Canxi, Magie) để tăng cường sức sống cho cây.

3.3. Vun Gốc & Tỉa Mầm

Vun gốc: Vun đất cao vào gốc cây 2 lần trong quá trình sinh trưởng (lần 1 khi cây cao 20-30cm, lần 2 khi cây cao 40-50cm). Việc này giúp củ sắn có đủ không gian để phát triển lớn hơn và giúp cây đứng vững, chống đổ ngã.
Tỉa mầm: Khi cây sắn có nhiều mầm, chỉ nên giữ lại 1-2 mầm chính khỏe mạnh trên mỗi hom để cây tập trung dinh dưỡng nuôi củ.

3.4. Phòng Trừ Sâu Bệnh

Cây sắn tương đối khỏe nhưng vẫn có thể bị một số loại sâu bệnh hại. Cần quản lý chặt chẽ theo nguyên tắc phòng trừ tổng hợp (IPM).

Sâu hại:
- Rệp sáp, rệp phấn: Hút nhựa non, gây suy yếu cây.
- Sâu đục thân: Gây hại thân, làm cây gãy đổ.
- Biện pháp: Vệ sinh vườn, tỉa cành già, sử dụng thiên địch, phun các chế phẩm sinh học từ tỏi, ớt, gừng để xua đuổi.
Bệnh hại:
- Bệnh cháy lá (nấm): Gây đốm trên lá, làm lá cháy khô.
- Bệnh thối củ (thối mềm, thối khô): Do nấm hoặc vi khuẩn khi đất úng nước hoặc bị tổn thương cơ giới.
- Bệnh khảm lá (virus): Gây biến dạng lá, lá xoăn, cây còi cọc, giảm năng suất nghiêm trọng. Bệnh này nguy hiểm, chưa có thuốc chữa.
- Biện pháp: Chọn giống kháng bệnh, tiêu hủy cây bệnh, vệ sinh vườn, đảm bảo thông thoáng, thoát nước tốt, bón phân cân đối.

3.5. Làm Cỏ & Giữ Vệ Sinh Vườn

Thường xuyên làm sạch cỏ dại trên luống và xung quanh gốc cây, đặc biệt trong giai đoạn cây còn nhỏ để tránh cạnh tranh dinh dưỡng.
Có thể phủ rơm rạ hoặc vật liệu hữu cơ quanh gốc để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại.

4. Thu Hoạch Củ Sắn

4.1. Thời Điểm Thu Hoạch

Củ sắn thường thu hoạch sau 8-12 tháng từ khi trồng, tùy giống và mục đích sử dụng (sắn ăn tươi thường thu sớm hơn sắn lấy bột).

Dấu hiệu nhận biết: Lá cây bắt đầu vàng, rụng lá ở gốc. Thân cây cứng cáp, củ đã đạt kích thước tối đa.

4.2. Cách Thu Hoạch

Dừng tưới nước 15-20 ngày trước khi thu hoạch để củ khô ráo, vỏ củ cứng cáp hơn và dễ bảo quản, giảm độc tố.
Dùng cuốc, xẻng hoặc máy đào chuyên dụng để đào củ nhẹ nhàng, tránh làm trầy xước, dập nát củ. Đào sâu xung quanh gốc để lấy hết củ.
Nên thu hoạch vào ngày nắng ráo, đất khô.
Cắt bỏ phần thân cây, chừa lại một đoạn cuống củ khoảng 5-10cm.
Xếp củ nhẹ nhàng vào sọt, thùng, tránh xếp chồng quá cao.

5. Bảo Quản Củ Sắn

5.1. Bảo Quản Tươi

Sau thu hoạch: Loại bỏ củ bị dập, sâu bệnh. Không rửa củ nếu muốn bảo quản lâu dài.
Bảo quản trong cát khô: Vùi củ sắn vào cát khô, nơi thoáng mát, tránh ẩm ướt. Cách này có thể giữ củ tươi được vài tuần đến 1 tháng.
Bảo quản trong kho lạnh: Ở nhiệt độ 5-10°C và độ ẩm 85-90%, sắn tươi có thể giữ được lâu hơn.

5.2. Chế Biến và Bảo Quản Lâu Dài

Lát sắn khô (sắn lát): Thái lát sắn tươi, ngâm nước (đối với sắn đắng để loại bỏ độc tố), sau đó phơi nắng hoặc sấy khô hoàn toàn. Đây là phương pháp phổ biến nhất để bảo quản sắn lâu dài, dùng làm nguyên liệu chế biến bột sắn, thức ăn chăn nuôi.
Bột sắn (bột khoai mì, tinh bột sắn): Nghiền sắn khô thành bột, dùng làm nguyên liệu thực phẩm, công nghiệp.
Sắn đông lạnh: Sắn tươi gọt vỏ, thái miếng, luộc sơ, sau đó cấp đông. Dùng nấu chè, hầm.
Các sản phẩm chế biến khác: Bánh sắn, chè sắn, sắn hấp, sắn nướng.

Kết Luận

Trồng và chăm sóc củ sắn là một quá trình tương đối đơn giản nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật khoa học, đặc biệt trong việc chọn giống, vun gốc và phòng trừ sâu bệnh. Từ việc chọn giống, chuẩn bị đất và luống cẩn thận, bón phân đúng liều lượng, tưới nước đầy đủ, đến quản lý dịch hại hiệu quả và thu hoạch đúng thời điểm, mỗi công đoạn đều ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng của củ sắn. Với những kiến thức chuyên sâu và cập nhật từ congnghenongnghiep.vn, hy vọng bạn sẽ gặt hái được những vụ sắn bội thu, đảm bảo nguồn lương thực an toàn và góp phần vào sự phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam.

Tags:Củ Sắn Chế Phẩm Sinh Học Gieo Trồng Hữu Cơ

Bài Trước Đó

Bài Tiếp Theo