KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY SẦU RIÊNG HIỆU QUẢ

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 4

Tạo lúc : Fri, 27/06/2025 18:23

Cập nhật lúc : 18:23pm 27/06/2025

THỂ LOẠIKỹ Thuật Canh Tác Cây Ăn Quả

Kỹ Thuật Trồng Và Chăm Sóc Cây Sầu Riêng Hiệu Quả: Từ Chọn Giống Đến Nâng Tầm Nông Sản Việt

Sầu riêng (Durio zibethinus) là "vua của các loại trái cây" với hương vị độc đáo, béo ngậy và giá trị kinh tế cực kỳ cao, đặc biệt tại Việt Nam. Để có một vườn sầu riêng năng suất vượt trội, cho ra những trái đạt chuẩn xuất khẩu, việc áp dụng đúng kỹ thuật trồng cây sầu riêng và chăm sóc cây sầu riêng là yếu tố then chốt. Bài viết này từ congnghenongnghiep.vn sẽ cung cấp hướng dẫn khoa học và chi tiết, giúp bà con nông dân tối ưu hóa canh tác, từ khâu chuẩn bị đến thu hoạch và bảo quản.

1. Giới Thiệu Chung Về Cây Sầu Riêng

Cây sầu riêng thuộc họ Cẩm quỳ (Malvaceae), là cây thân gỗ lớn, sống lâu năm, có thể cao tới 20-40m với tán rộng. Quả sầu riêng có vỏ dày nhiều gai, bên trong là các múi thịt vàng ươm, thơm nồng đặc trưng. Việt Nam nổi tiếng với các giống sầu riêng chất lượng cao như: sầu riêng Ri6, sầu riêng Monthong (Dona), sầu riêng Cái Mơn, sầu riêng Chuồng Bò, v.v. Sầu riêng thích hợp với khí hậu nhiệt đới ẩm, không có gió lớn và cần lượng mưa dồi dào, đặc biệt là trong giai đoạn nuôi quả.

2. Kỹ Thuật Gieo Trồng Cây Sầu Riêng

2.1. Chọn Giống và Thời Vụ

Chọn giống:
- Nên chọn cây sầu riêng giống từ các vườn ươm uy tín, cây phải khỏe mạnh, không sâu bệnh, có thân thẳng, lá xanh tốt và bộ rễ phát triển đều.
- Ưu tiên cây ghép (ghép mắt hoặc tháp cành) để đảm bảo giữ nguyên đặc tính di truyền của cây mẹ, cho quả sớm (3-5 năm sau trồng) và năng suất ổn định.
- Chọn giống sầu riêng phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu địa phương và nhu cầu thị trường xuất khẩu.
Thời vụ trồng:
- Thời điểm tốt nhất để trồng cây sầu riêng là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 5 - 7 dương lịch). Trồng vào thời điểm này giúp cây con có đủ độ ẩm tự nhiên để bén rễ và phát triển, giảm công tưới nước ban đầu và tránh sốc nhiệt.

2.2. Chuẩn Bị Đất Trồng

Cây sầu riêng ưa đất phù sa, đất thịt pha cát, đất đỏ bazan tơi xốp, giàu hữu cơ, thoát nước tốt và có tầng canh tác dày (trên 1m). Độ pH lý tưởng cho sầu riêng là từ 5.5 - 6.5.

Làm đất:
- Đối với diện tích lớn: Cày xới đất sâu 40-50cm, dọn sạch cỏ dại, rễ cây và các tàn dư thực vật. Lên liếp (lên luống) nếu đất thấp, dễ ngập úng.
- Đào hố: Kích thước hố trồng tiêu chuẩn là 80x80x80 cm hoặc 1x1x1 m. Nên đào hố trước khi trồng 15-30 ngày để đất được phơi ải và diệt mầm bệnh.
Bón lót:
- Trộn đều đất với phân chuồng hoai mục (30-50 kg/hố), phân hữu cơ vi sinh (2-3 kg/hố) và vôi bột (1-2 kg/hố nếu đất chua). Có thể bổ sung thêm 0.5-1 kg super lân để cung cấp dinh dưỡng ban đầu và kích thích bộ rễ phát triển.
- Đổ hỗn hợp đất và phân xuống hố, vun cao hơn mặt đất tự nhiên một chút (đặc biệt quan trọng ở vùng đất thấp) để tránh đọng nước và thối gốc.

2.3. Kỹ Thuật Trồng Cây Con

Khoảng cách trồng: Tùy thuộc vào giống sầu riêng, hình thức canh tác và độ phì nhiêu của đất.
- Trồng dày (thâm canh): Hàng cách hàng 7-8m, cây cách cây 6-7m.
- Trồng thưa (kết hợp, tán lớn): Hàng cách hàng 9-10m, cây cách cây 8-9m.
Kỹ thuật trồng:
- Nhẹ nhàng cắt bỏ túi bầu hoặc tách bầu đất mà không làm vỡ bầu rễ.
- Đặt cây con vào giữa hố sao cho phần cổ rễ (mặt bầu) ngang bằng hoặc hơi cao hơn mặt đất tự nhiên để tránh bệnh thối gốc.
- Lấp đất và nén chặt xung quanh gốc.
- Tưới đẫm nước ngay sau khi trồng.
- Cắm cọc cố định thân cây con để tránh gió làm lung lay và che bóng mát cho cây trong giai đoạn đầu (1-2 năm đầu) để tránh cháy nắng, giúp cây phát triển ổn định.

3. Chăm Sóc Cây Sầu Riêng

Chăm sóc cây sầu riêng đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp cây phát triển khỏe mạnh, ra hoa đậu quả ổn định và cho năng suất, chất lượng vượt trội.

3.1. Tưới Nước

Giai đoạn cây con (1-3 năm đầu): Tưới đều đặn 1-2 lần/ngày trong mùa khô để duy trì độ ẩm cho cây phát triển rễ và thân lá.
Cây trưởng thành: Cây sầu riêng cần rất nhiều nước, đặc biệt vào mùa khô và các giai đoạn quan trọng:
- Trước khi ra hoa: Cần siết nước (ngưng tưới) khoảng 1-2 tháng để tạo khô hạn, kích thích cây phân hóa mầm hoa.
- Giai đoạn ra hoa, đậu quả và nuôi quả: Cung cấp đủ nước là cực kỳ quan trọng. Tưới đủ ẩm 1-2 lần/ngày hoặc 2-3 ngày/lần tùy điều kiện thời tiết. Thiếu nước giai đoạn này sẽ gây rụng hoa, rụng quả non.
- Trong mùa mưa, cần đảm bảo hệ thống thoát nước tốt để tránh ngập úng, gây thối rễ và vàng lá.

3.2. Bón Phân

Cây sầu riêng là cây ăn quả lâu năm, đòi hỏi lượng dinh dưỡng lớn và cân đối. Bón phân định kỳ theo từng giai đoạn sinh trưởng là thiết yếu.

Giai đoạn cây con (1-3 năm đầu):
- Bón phân NPK cân đối (ví dụ 16-16-8 hoặc 13-13-13) kết hợp với phân hữu cơ định kỳ 1-2 tháng/lần.
- Giúp cây phát triển thân, cành, lá khỏe mạnh, tạo khung tán vững chắc.
Giai đoạn kiến thiết cơ bản (từ năm thứ 3 đến khi ra hoa bói):
- Bón tăng cường phân có hàm lượng Đạm (N) cao để thúc đẩy cây phát triển cành, lá, tạo tán rộng.
- Kết hợp phân hữu cơ 2-3 lần/năm.
Giai đoạn kinh doanh (cây cho quả):
- Trước khi ra hoa (tháng 10 - 11 dương lịch): Bón phân NPK có hàm lượng Lân (P) và Kali (K) cao (ví dụ 10-30-20 hoặc 6-12-6) để kích thích phân hóa mầm hoa, ra hoa đồng loạt. Có thể kết hợp với các chất kích thích ra hoa chuyên dụng (KCLO3 theo liều lượng khuyến cáo).
- Sau khi đậu quả (tháng 2 - 3): Bón NPK cân đối hoặc tăng cường Đạm (ví dụ NPK 20-20-15) để nuôi quả non phát triển nhanh.
- Giai đoạn quả lớn và trước thu hoạch (tháng 4 - 6): Bón tăng cường Kali (Kali Sunfat) để tăng độ ngọt, màu sắc, trọng lượng và chất lượng quả.
- Sau thu hoạch (tháng 7 - 8): Bón phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục, phân trùn quế) kết hợp NPK để phục hồi sức cây, tái tạo cành và chuẩn bị cho vụ tiếp theo.
Bón lá: Phun bổ sung phân bón lá chứa vi lượng (Bo, Kẽm, Đồng, Magie, Canxi) trong các giai đoạn ra hoa, đậu quả, quả lớn để tăng tỷ lệ đậu quả, chống rụng quả non và cải thiện chất lượng quả.

3.3. Cắt Tỉa, Tạo Tán

Tỉa cành tạo tán:
- Cây con: Cắt tỉa tạo khung thân chính và 3-5 cành cấp 1 khỏe mạnh, phân bố đều xung quanh thân để cây có tán cân đối, thông thoáng và dễ quản lý.
- Cây trưởng thành: Loại bỏ các cành khô, cành sâu bệnh, cành tăm, cành mọc vượt, cành mọc xiên, cành mọc trong tán không cho quả, cành sát mặt đất. Việc này giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả, tạo độ thông thoáng, hạn chế sâu bệnh.
- Thực hiện sau mỗi vụ thu hoạch hoặc vào mùa khô.
Tỉa hoa, tỉa quả:
- Tỉa hoa: Loại bỏ bớt hoa yếu, hoa mọc quá dày để tập trung dinh dưỡng cho những chùm hoa khỏe.
- Tỉa quả: Khi quả đạt kích thước nhất định (ví dụ bằng quả trứng gà, rồi quả chén trà), tiến hành tỉa bỏ quả dị dạng, sâu bệnh, quả méo mó, quả mọc quá dày trên cành để tập trung dinh dưỡng nuôi những quả còn lại đạt kích thước và chất lượng tối ưu.

3.4. Phòng Trừ Sâu Bệnh

Cây sầu riêng là đối tượng của nhiều loại sâu bệnh hại nguy hiểm, đòi hỏi quản lý chặt chẽ theo nguyên tắc phòng trừ tổng hợp (IPM).

Sâu hại:
- Rệp sáp, rệp phấn: Hút nhựa non, gây suy yếu cây, làm thui chột chồi non.
- Sâu đục thân, đục cành, đục trái: Gây hại nghiêm trọng, có thể làm chết cây hoặc thối hỏng quả.
- Bọ trĩ, nhện đỏ: Gây vàng lá, làm sần vỏ quả.
- Biện pháp: Vệ sinh vườn, tỉa cành thông thoáng, sử dụng thiên địch, bao trái (đối với một số giống), phun thuốc sinh học hoặc hóa học đặc trị khi mật độ sâu cao.
Bệnh hại:
- Bệnh xì mủ (thối gốc chảy nhựa) do Phytophthora palmivora: Bệnh nguy hiểm nhất, gây thối vỏ, chảy nhựa trên thân, cành, có thể làm chết cây.
- Bệnh thán thư: Gây đốm đen trên lá, hoa, quả, làm rụng hoa, thối quả.
- Bệnh cháy lá, nứt thân: Do nấm hoặc thiếu vi lượng.
- Biện pháp: Chọn giống sạch bệnh, tiêu hủy cây bệnh nặng, vệ sinh vườn, thoát nước tốt, bón phân cân đối, sử dụng thuốc nấm chuyên dụng theo đúng khuyến cáo. Đặc biệt chú trọng phòng trị bệnh xì mủ bằng cách quét vôi, thuốc gốc đồng vào thân cây.

3.5. Làm Cỏ & Giữ Vệ Sinh Vườn

Thường xuyên làm sạch cỏ dại quanh gốc cây và trong vườn để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và nơi trú ngụ của sâu bệnh.
Có thể phủ vật liệu hữu cơ (rơm rạ, vỏ cà phê) quanh gốc để giữ ẩm, hạn chế cỏ dại và cung cấp thêm chất hữu cơ cho đất.

4. Thu Hoạch Quả Sầu Riêng

4.1. Thời Điểm Thu Hoạch

Quả sầu riêng thường thu hoạch sau 110-140 ngày từ khi ra hoa, tùy thuộc vào giống và điều kiện thời tiết.

Dấu hiệu nhận biết:
- Âm thanh: Dùng que gõ vào quả nghe tiếng "bộp bộp" rỗng hơn so với quả xanh.
- Gai: Gai nở to, đầu gai hơi tròn và cứng.
- Màu sắc: Vỏ quả chuyển từ xanh đậm sang xanh nhạt, vàng nhạt hoặc hơi nâu ở một số giống.
- Mùi thơm: Bắt đầu có mùi thơm đặc trưng nhẹ từ phần cuống.
- Cuống: Cuống quả căng, cứng, có thể xuất hiện vết nứt nhẹ ở cuống khi sắp rụng.

4.2. Cách Thu Hoạch

Dùng sào có lưỡi hái hoặc dao sắc cắt cuống quả. Tuyệt đối không để quả tự rụng hoặc giật mạnh vì sẽ làm dập nát, giảm chất lượng và thời gian bảo quản.
Thu hoạch từng quả khi đạt độ chín phù hợp.
Dùng lưới hứng hoặc có người đỡ bên dưới để quả không bị sốc khi tiếp đất.
Xếp quả nhẹ nhàng vào sọt, thùng có lót vật liệu mềm, tránh xếp chồng quá cao gây dập nát gai.

5. Bảo Quản Quả Sầu Riêng

5.1. Bảo Quản Tươi

Sau thu hoạch: Để quả sầu riêng ở nơi thoáng mát, khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp. Sầu riêng sẽ chín dần sau 2-7 ngày tùy độ già lúc hái.
Bảo quản lạnh: Sầu riêng nguyên quả không nên bảo quản trong tủ lạnh quá lâu vì dễ bị chai sượng. Sầu riêng đã tách múi có thể bọc kín bằng màng bọc thực phẩm và bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh (vài ngày) hoặc ngăn đông (vài tháng).

5.2. Chế Biến và Bảo Quản Lâu Dài

Sầu riêng cấp đông: Tách múi, đóng gói chân không và cấp đông là phương pháp phổ biến để bảo quản lâu dài, đặc biệt cho mục đích xuất khẩu.
Sầu riêng sấy khô/sấy dẻo: Tạo ra sản phẩm ăn vặt hấp dẫn.
Bánh kẹo, kem, chè sầu riêng: Sử dụng thịt sầu riêng để chế biến các món tráng miệng, bánh kẹo.
Bột sầu riêng: Dùng làm hương liệu hoặc nguyên liệu trong công nghiệp thực phẩm.

Kết Luận

Trồng và chăm sóc cây sầu riêng là một hành trình đầy thử thách nhưng cũng vô cùng xứng đáng. Từ việc chọn giống chuẩn, chuẩn bị đất cẩn thận, bón phân đúng liều lượng, cắt tỉa tạo tán, đến phòng trừ sâu bệnh nghiêm ngặt và thu hoạch đúng thời điểm, mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự am hiểu kỹ thuật và kinh nghiệm. Với những kiến thức chuyên sâu và cập nhật từ congnghenongnghiep.vn, hy vọng bà con nông dân và các nhà vườn sẽ gặt hái được những vụ sầu riêng bội thu, góp phần nâng tầm nông sản Việt Nam trên thị trường thế giới.

Tags:Gieo Trồng Hữu Cơ Cây Sầu Riêng Quả Sầu Riêng

Bài Trước Đó

Bài Tiếp Theo