KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY THANH TRÀ (BOUEA MACROPHYLLA) HIỆU QUẢ

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 7

Tạo lúc : Sat, 28/06/2025 08:22

Cập nhật lúc : 08:22am 28/06/2025

THỂ LOẠIKỹ Thuật Canh Tác Cây Ăn Quả

Kỹ Thuật Trồng Và Chăm Sóc Cây Thanh Trà (Bouea macrophylla) Hiệu Quả: Nâng Cao Năng Suất Cho Quả Ngọt Thơm Đặc Trưng

Cây thanh trà (Bouea macrophylla) là loại cây ăn quả nhiệt đới quý hiếm, được mệnh danh là "xoài rừng" hoặc "xoài Lào" nhờ hương vị chua ngọt đặc trưng, thơm mát và màu sắc vàng óng hấp dẫn. Là một loại quả đặc sản, thanh trà mang lại giá trị kinh tế đáng kể cho nhiều nhà vườn, đặc biệt ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ Việt Nam. Để có một vườn thanh trà năng suất cao và chất lượng quả đạt chuẩn, việc nắm vững kỹ thuật trồng cây thanh trà và chăm sóc cây thanh trà là yếu tố then chốt. Bài viết này từ congnghenongnghiep.vn sẽ cung cấp hướng dẫn khoa học và chi tiết từ khâu chuẩn bị đến thu hoạch và bảo quản.

1. Giới Thiệu Chung Về Cây Thanh Trà

Cây thanh trà thuộc họ Đào lộn hột (Anacardiaceae), là cây thân gỗ lớn, thường xanh, có thể cao tới 15-25m, với tán lá rộng và rậm. Quả thanh trà hình bầu dục hoặc tròn, vỏ mỏng màu xanh khi non và chuyển sang vàng cam rực rỡ khi chín, thịt quả màu vàng cam, mềm, mọng nước, có vị chua ngọt thanh và hương thơm đặc trưng giống xoài. Hạt thanh trà lớn. Thanh trà ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, nhiều nắng và đất thoát nước tốt.

2. Kỹ Thuật Gieo Trồng Cây Thanh Trà

2.1. Chọn Giống và Thời Vụ

Chọn giống:
- Bạn nên chọn cây thanh trà giống từ các vườn ươm uy tín, đảm bảo cây khỏe mạnh, không sâu bệnh, có thân thẳng, tán lá xanh tốt và bộ rễ phát triển đều.
- Thanh trà có thể nhân giống bằng hạt hoặc ghép, chiết cành. Trồng từ hạt cho cây khỏe, sống lâu nhưng cho quả rất muộn (có thể 7-10 năm). Ưu tiên cây ghép hoặc chiết cành để đảm bảo giữ nguyên đặc tính di truyền của cây mẹ, cho quả sớm (4-6 năm sau trồng) và năng suất ổn định.
- Chọn giống thanh trà phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương bạn và nhu cầu thị trường.
Thời vụ trồng:
- Thời điểm tốt nhất để trồng cây thanh trà là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 5 - 7 dương lịch). Trồng vào thời điểm này giúp cây con có đủ độ ẩm tự nhiên để bén rễ và phát triển, giảm công tưới nước ban đầu và tránh sốc nhiệt.

2.2. Chuẩn Bị Đất Trồng

Cây thanh trà phát triển tốt nhất trên đất phù sa, đất thịt pha cát, đất đỏ bazan, tơi xốp, giàu hữu cơ, thoát nước tốt và có tầng canh tác dày. Đất cần có độ pH từ 5.5 - 6.5. Thanh trà không chịu được ngập úng kéo dài.

Làm đất:
- Đối với diện tích lớn: Cày xới đất sâu 40-50cm, dọn sạch cỏ dại, rễ cây và các tàn dư thực vật. Lên liếp (lên luống) cao 30-50cm nếu đất thấp, dễ ngập úng.
- Đào hố: Kích thước hố trồng tiêu chuẩn là 80x80x80 cm hoặc 1x1x1 m đối với đất kém màu mỡ. Nên đào hố trước khi trồng 15-30 ngày để đất được phơi ải và diệt mầm bệnh.
Bón lót:
- Trộn đều đất với phân chuồng hoai mục (20-30 kg/hố), phân hữu cơ vi sinh (1-2 kg/hố) và vôi bột (0.5-1 kg/hố nếu đất chua). Có thể bổ sung thêm 0.5-1 kg super lân để cung cấp dinh dưỡng ban đầu và kích thích bộ rễ phát triển.
- Đổ hỗn hợp đất và phân xuống hố, vun cao hơn mặt đất tự nhiên một chút để tránh đọng nước và thối gốc.

2.3. Kỹ Thuật Trồng Cây Con

Khoảng cách trồng: Tùy thuộc vào giống thanh trà và hình thức canh tác.
- Hàng cách hàng 6-8m, cây cách cây 5-7m (mật độ khoảng 170-300 cây/ha).
Kỹ thuật trồng:
- Nhẹ nhàng cắt bỏ túi bầu hoặc tách bầu đất mà không làm vỡ bầu rễ.
- Đặt cây con vào giữa hố sao cho phần cổ rễ (mặt bầu) ngang bằng hoặc hơi cao hơn mặt đất tự nhiên để tránh bệnh thối gốc.
- Lấp đất và nén chặt xung quanh gốc.
- Tưới đẫm nước ngay sau khi trồng. Cắm cọc cố định thân cây con để tránh gió làm lung lay và che bóng mát cho cây trong 1-2 năm đầu bằng lưới che hoặc cây che bóng tạm thời để tránh cháy nắng, giúp cây phát triển ổn định.

3. Chăm Sóc Cây Thanh Trà

Chăm sóc cây thanh trà đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp cây phát triển khỏe mạnh, ra hoa đậu quả ổn định và cho năng suất, chất lượng vượt trội.

3.1. Tưới Nước

Giai đoạn cây con (1-3 năm đầu): Tưới đều đặn 1-2 lần/ngày trong mùa khô để duy trì độ ẩm cho cây phát triển rễ và thân lá. Thanh trà khá mẫn cảm với khô hạn kéo dài.
Cây trưởng thành: Cây thanh trà cần đủ nước, đặc biệt vào mùa khô và các giai đoạn quan trọng: ra hoa, đậu quả và nuôi quả.
- Tưới đủ ẩm 2-3 ngày/lần tùy điều kiện thời tiết.
- Cần đặc biệt chú ý cung cấp đủ nước khi cây đang ra hoa và sau khi đậu quả để tránh rụng hoa, rụng quả non và ảnh hưởng đến kích thước, chất lượng quả.
- Trong mùa mưa, cần đảm bảo hệ thống thoát nước tốt, không để ngập úng.

3.2. Bón Phân

Cây thanh trà là cây ăn quả lâu năm, cần lượng dinh dưỡng lớn và cân đối. Bón phân định kỳ theo từng giai đoạn sinh trưởng là thiết yếu.

Giai đoạn cây con (1-3 năm đầu):
- Bón phân NPK cân đối (ví dụ 16-16-8 hoặc 13-13-13) kết hợp với phân hữu cơ định kỳ 1-2 tháng/lần với liều lượng nhỏ.
- Giúp cây phát triển thân, lá, bộ rễ khỏe mạnh, tạo khung tán vững chắc.
Giai đoạn kiến thiết cơ bản (từ năm thứ 3 đến khi ra hoa bói):
- Bón tăng cường phân có hàm lượng Đạm (N) và Kali (K) cao hơn để thúc đẩy cây phát triển cành, lá, tạo tán rộng.
- Kết hợp phân hữu cơ 2-3 lần/năm.
Giai đoạn kinh doanh (cây cho quả):
- Trước khi ra hoa (tháng 12 - 1 dương lịch): Bón phân NPK có hàm lượng Lân (P) và Kali (K) cao (ví dụ 10-30-20 hoặc 6-12-6) để kích thích phân hóa mầm hoa, ra hoa đồng loạt.
- Sau khi đậu quả (tháng 2 - 3): Bón NPK cân đối hoặc tăng cường Đạm (ví dụ NPK 20-20-15) để nuôi quả non phát triển nhanh.
- Giai đoạn quả lớn và trước thu hoạch (tháng 4 - 5): Bón tăng cường Kali (Kali Sunfat) để tăng độ ngọt, màu sắc và chất lượng thịt quả.
- Sau thu hoạch (tháng 6 - 7): Bón phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục, phân trùn quế) kết hợp NPK để phục hồi sức cây, tái tạo cành và chuẩn bị cho vụ tiếp theo.
Bón lá: Phun bổ sung phân bón lá chứa vi lượng (Bo, Kẽm, Đồng, Magie, Canxi) trong các giai đoạn ra hoa, đậu quả, quả lớn để tăng tỷ lệ đậu quả, chống rụng quả non và cải thiện chất lượng quả.

3.3. Cắt Tỉa, Tạo Tán

Tỉa cành tạo tán:
- Cây con: Cắt tỉa tạo khung thân chính và 3-5 cành cấp 1 khỏe mạnh, phân bố đều xung quanh thân để cây có tán cân đối, thông thoáng và dễ quản lý.
- Cây trưởng thành: Loại bỏ các cành khô, cành sâu bệnh, cành tăm, cành mọc vượt, cành mọc xiên, cành mọc trong tán không cho quả, cành sát mặt đất. Việc này giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả, tạo độ thông thoáng, hạn chế sâu bệnh.
- Thực hiện sau mỗi vụ thu hoạch hoặc vào mùa khô.
Tỉa quả: Khi quả non đậu quá nhiều trên một chùm hoặc cành, cần tỉa bớt để tập trung dinh dưỡng nuôi những quả còn lại đạt kích thước và chất lượng tối ưu.

3.4. Phòng Trừ Sâu Bệnh

Cây thanh trà tương đối ít bị sâu bệnh hại nguy hiểm nếu được chăm sóc tốt, nhưng vẫn cần quản lý chặt chẽ theo nguyên tắc phòng trừ tổng hợp (IPM).

Sâu hại:
- Rệp sáp, rệp phấn: Hút nhựa non, gây suy yếu cây.
- Sâu đục thân, đục cành: Gây hại nghiêm trọng, có thể làm chết cây.
- Ruồi vàng đục quả: Gây hại trực tiếp đến chất lượng và giá trị quả.
- Biện pháp: Vệ sinh vườn, tỉa cành thông thoáng, sử dụng thiên địch, bao trái (tùy chọn), bẫy dẫn dụ, phun thuốc sinh học hoặc hóa học đặc trị khi mật độ sâu cao.
Bệnh hại:
- Bệnh thán thư: Gây đốm đen trên lá, hoa, quả.
- Bệnh xì mủ, thối rễ: Do nấm hoặc úng nước, gây hại bộ rễ và thân.
- Biện pháp: Vệ sinh vườn, cắt tỉa cành bệnh, thoát nước tốt, bón phân cân đối để tăng sức đề kháng. Sử dụng thuốc nấm chuyên dụng theo đúng khuyến cáo.

3.5. Làm Cỏ & Giữ Vệ Sinh Vườn

Thường xuyên làm sạch cỏ dại quanh gốc cây và trong vườn để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và nơi trú ngụ của sâu bệnh.
Có thể phủ vật liệu hữu cơ (rơm rạ, vỏ cà phê) quanh gốc để giữ ẩm, hạn chế cỏ dại và cung cấp thêm chất hữu cơ cho đất.

4. Thu Hoạch Quả Thanh Trà

4.1. Thời Điểm Thu Hoạch

Quả thanh trà thường thu hoạch sau 3-4 tháng từ khi đậu quả, tùy giống và điều kiện thời tiết. Mùa thu hoạch chính thường vào khoảng tháng 3 - 5 dương lịch.

Dấu hiệu nhận biết:
- Vỏ quả chuyển màu vàng cam rực rỡ hoặc vàng óng đặc trưng, căng bóng.
- Quả có độ mềm vừa phải khi nắn nhẹ, có độ nặng tay.
- Có mùi thơm đặc trưng.

4.2. Cách Thu Hoạch

Dùng kéo sắc cắt cuống quả. Không giật mạnh để tránh làm tổn thương cành và làm chảy mủ.
Thu hoạch vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát để quả giữ được độ tươi và chất lượng tốt nhất.
Xếp quả nhẹ nhàng vào sọt, thùng có lót vật liệu mềm, tránh xếp chồng quá cao gây dập nát.

5. Bảo Quản Quả Thanh Trà

5.1. Bảo Quản Tươi

Sau thu hoạch: Loại bỏ quả bị dập, sâu bệnh.
Nhiệt độ phòng: Để ở nơi thoáng mát, khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp. Thanh trà tươi có thể giữ được 3-5 ngày.
Bảo quản lạnh: Thanh trà có thể bảo quản trong tủ lạnh (ngăn mát) ở nhiệt độ 8-12°C để kéo dài thời gian bảo quản lên đến 1-2 tuần. Nên đựng trong túi nilon có lỗ thông hơi hoặc hộp kín.

5.2. Chế Biến và Bảo Quản Lâu Dài

Thanh trà đông lạnh: Tách múi, đóng gói chân không và cấp đông là phương pháp hiệu quả để bảo quản lâu dài, dùng làm sinh tố, kem, chè.
Nước ép thanh trà, sinh tố thanh trà: Chế biến từ thịt quả.
Mứt thanh trà: Từ phần thịt quả.
Thanh trà sấy dẻo: Tạo ra sản phẩm ăn vặt.

Kết Luận

Trồng và chăm sóc cây thanh trà là một quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật khoa học. Từ việc chọn giống chuẩn, chuẩn bị đất cẩn thận, bón phân đúng liều lượng, cắt tỉa tạo tán, đến phòng trừ sâu bệnh hiệu quả và thu hoạch đúng thời điểm, mỗi công đoạn đều ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng của quả thanh trà. Với những kiến thức chuyên sâu và cập nhật từ congnghenongnghiep.vn, hy vọng bà con nông dân và các nhà vườn sẽ gặt hái được những vụ thanh trà bội thu, góp phần vào sự phát triển của nông sản Việt Nam trên thị trường.

Tags:Gieo Trồng Hữu Cơ Cây Thanh Trà Quả Thanh Trà

Bài Trước Đó

Bài Tiếp Theo