KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY VÚ SỮA HIỆU QUẢ

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 6

Tạo lúc : Fri, 27/06/2025 21:08

Cập nhật lúc : 21:08pm 27/06/2025

THỂ LOẠIKỹ Thuật Canh Tác Cây Ăn Quả

Kỹ Thuật Trồng Và Chăm Sóc Cây Vú Sữa Hiệu Quả: Nâng Cao Năng Suất Và Chất Lượng Quả

Cây vú sữa (Chrysophyllum cainito) là một loại cây ăn quả đặc trưng của vùng nhiệt đới, được mệnh danh là "quả sữa" với hương vị ngọt ngào, thơm mát và giá trị dinh dưỡng cao. Là cây trồng chủ lực, vú sữa mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều nhà vườn ở Việt Nam. Để đạt được năng suất vượt trội và chất lượng quả vú sữa tốt, việc nắm vững kỹ thuật trồng cây vú sữa và chăm sóc cây vú sữa là yếu tố then chốt. Bài viết này từ congnghenongnghiep.vn sẽ cung cấp hướng dẫn khoa học và chi tiết từ khâu chuẩn bị đến thu hoạch và bảo quản.

1. Giới Thiệu Chung Về Cây Vú Sữa

Cây vú sữa thuộc họ Hồng xiêm (Sapotaceae), là cây thân gỗ lớn, thường xanh, có thể cao tới 10-15m, với tán lá rộng và xanh tốt. Đặc điểm nổi bật là mặt dưới lá có màu vàng ánh bạc. Quả vú sữa hình tròn hoặc bầu dục, khi chín có màu xanh hoặc tím bóng, bên trong là phần thịt trắng đục như sữa, ngọt mát, thơm dịu, và có các hạt đen bóng. Các giống vú sữa phổ biến ở Việt Nam bao gồm: vú sữa Lò Rèn, vú sữa Bách Thảo (Vú sữa vàng), vú sữa Mika (Vú sữa tím), v.v. Vú sữa ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, cần lượng mưa dồi dào và nhiệt độ ổn định để phát triển tốt.

2. Kỹ Thuật Gieo Trồng Cây Vú Sữa

2.1. Chọn Giống và Thời Vụ

Chọn giống:
- Nên chọn cây vú sữa giống từ các vườn ươm uy tín, đảm bảo cây khỏe mạnh, không sâu bệnh, có thân thẳng, tán lá xanh tốt và bộ rễ phát triển đều.
- Ưu tiên cây ghép hoặc chiết cành để đảm bảo giữ nguyên đặc tính di truyền của cây mẹ, cho quả sớm (3-5 năm sau trồng) và năng suất ổn định.
- Chọn giống vú sữa phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương bạn và nhu cầu thị trường.
Thời vụ trồng:
- Thời điểm tốt nhất để trồng cây vú sữa là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 5 - 7 dương lịch). Trồng vào thời điểm này giúp cây con có đủ độ ẩm tự nhiên để bén rễ và phát triển, giảm công tưới nước ban đầu và tránh sốc nhiệt.

2.2. Chuẩn Bị Đất Trồng

Cây vú sữa ưa đất phù sa, đất thịt pha cát, đất đỏ bazan, tơi xốp, thoát nước tốt và giàu hữu cơ. Đất cần có tầng canh tác dày và độ pH từ 5.5 - 6.5. Vú sữa rất sợ ngập úng.

Làm đất:
- Đối với diện tích lớn: Cày xới đất sâu 40-50cm, dọn sạch cỏ dại, rễ cây và các tàn dư thực vật. Lên liếp (lên luống) cao 30-50cm và rộng 4-6m nếu đất thấp, dễ ngập úng.
- Đào hố: Kích thước hố trồng tiêu chuẩn là 80x80x80 cm hoặc 1x1x1 m. Nên đào hố trước khi trồng 15-30 ngày để đất được phơi ải và diệt mầm bệnh.
Bón lót:
- Trộn đều đất với phân chuồng hoai mục (20-30 kg/hố), phân hữu cơ vi sinh (1-2 kg/hố) và vôi bột (0.5-1 kg/hố nếu đất chua). Có thể bổ sung thêm 0.5-1 kg super lân để cung cấp dinh dưỡng ban đầu và kích thích bộ rễ phát triển.
- Đổ hỗn hợp đất và phân xuống hố, vun cao hơn mặt đất tự nhiên một chút để tránh đọng nước.

2.3. Kỹ Thuật Trồng Cây Con

Khoảng cách trồng: Tùy thuộc vào giống vú sữa, hình thức canh tác và độ phì nhiêu của đất.
- Trồng dày (thâm canh): Hàng cách hàng 6-7m, cây cách cây 5-6m.
- Trồng thưa (truyền thống, tán lớn): Hàng cách hàng 8-10m, cây cách cây 7-8m.
Kỹ thuật trồng:
- Nhẹ nhàng cắt bỏ túi bầu hoặc tách bầu đất mà không làm vỡ bầu rễ.
- Đặt cây con vào giữa hố sao cho phần cổ rễ (mặt bầu) ngang bằng hoặc hơi cao hơn mặt đất tự nhiên để tránh bệnh thối gốc.
- Lấp đất và nén chặt xung quanh gốc.
- Tưới đẫm nước ngay sau khi trồng.
- Cắm cọc cố định thân cây con để tránh gió làm lung lay và che bóng mát cho cây trong 1-2 năm đầu bằng lưới che hoặc cây che bóng tạm thời để tránh cháy nắng, giúp cây phát triển ổn định.

3. Chăm Sóc Cây Vú Sữa

Chăm sóc cây vú sữa đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp cây phát triển khỏe mạnh, ra hoa đậu quả ổn định và cho năng suất, chất lượng vượt trội.

3.1. Tưới Nước

Giai đoạn cây con (1-3 năm đầu): Tưới đều đặn 1-2 lần/ngày trong mùa khô để duy trì độ ẩm cho cây phát triển rễ và thân lá.
Cây trưởng thành: Cây vú sữa cần nhiều nước, đặc biệt vào mùa khô và các giai đoạn quan trọng:
- Trước khi ra hoa: Cần siết nước (ngưng tưới) khoảng 1-2 tháng để tạo khô hạn nhân tạo, kích thích cây phân hóa mầm hoa. Sau đó tưới đẫm trở lại để kích thích ra hoa đồng loạt.
- Giai đoạn ra hoa, đậu quả và nuôi quả: Cung cấp đủ nước là cực kỳ quan trọng. Tưới đủ ẩm 1-2 lần/ngày hoặc 2-3 ngày/lần tùy điều kiện thời tiết. Thiếu nước giai đoạn này sẽ gây rụng hoa, rụng quả non và ảnh hưởng đến kích thước, chất lượng quả.
- Trong mùa mưa, cần đảm bảo hệ thống thoát nước tốt, không để ngập úng vì vú sữa rất sợ úng, dễ gây thối rễ và chết cây.

3.2. Bón Phân

Cây vú sữa là cây ăn quả lâu năm, cần lượng dinh dưỡng lớn và cân đối. Bón phân định kỳ theo từng giai đoạn sinh trưởng là thiết yếu.

Giai đoạn cây con (1-3 năm đầu):
- Bón phân NPK cân đối (ví dụ 16-16-8 hoặc 13-13-13) kết hợp với phân hữu cơ định kỳ 1-2 tháng/lần.
- Giúp cây phát triển thân, lá, bộ rễ khỏe mạnh, tạo khung tán vững chắc.
Giai đoạn kiến thiết cơ bản (từ năm thứ 3 đến khi ra hoa bói):
- Bón tăng cường phân có hàm lượng Đạm (N) và Kali (K) cao hơn để thúc đẩy cây phát triển cành, lá, tạo tán rộng.
- Kết hợp phân hữu cơ 2-3 lần/năm.
Giai đoạn kinh doanh (cây cho quả):
- Trước khi ra hoa (tháng 9 - 10 dương lịch): Bón phân NPK có hàm lượng Lân (P) và Kali (K) cao (ví dụ 10-30-20 hoặc 6-12-6) để kích thích phân hóa mầm hoa, ra hoa đồng loạt.
- Sau khi đậu quả (tháng 1 - 2): Bón NPK cân đối hoặc tăng cường Đạm (ví dụ NPK 20-20-15) để nuôi quả non phát triển nhanh.
- Giai đoạn quả lớn và trước thu hoạch (tháng 3 - 4): Bón tăng cường Kali (Kali Sunfat) để tăng độ ngọt, màu sắc, trọng lượng và chất lượng quả.
- Sau thu hoạch (tháng 5 - 6): Bón phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục, phân trùn quế) kết hợp NPK để phục hồi sức cây, tái tạo cành và chuẩn bị cho vụ tiếp theo.
Bón lá: Phun bổ sung phân bón lá chứa vi lượng (Bo, Kẽm, Đồng, Magie, Canxi) trong các giai đoạn ra hoa, đậu quả, quả lớn để tăng tỷ lệ đậu quả, chống rụng quả non và cải thiện chất lượng quả.

3.3. Cắt Tỉa, Tạo Tán

Tỉa cành tạo tán:
- Cây con: Cắt tỉa tạo khung thân chính và 3-5 cành cấp 1 khỏe mạnh, phân bố đều xung quanh thân để cây có tán cân đối, thông thoáng và dễ quản lý.
- Cây trưởng thành: Loại bỏ các cành khô, cành sâu bệnh, cành tăm, cành mọc vượt, cành mọc xiên, cành mọc trong tán không cho quả, cành sát mặt đất. Việc này giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả, tạo độ thông thoáng, hạn chế sâu bệnh.
- Thực hiện sau mỗi vụ thu hoạch hoặc vào mùa khô.
Tỉa quả: Khi quả non đậu quá nhiều trên một chùm hoặc cành, cần tỉa bớt để tập trung dinh dưỡng nuôi những quả còn lại đạt kích thước và chất lượng tối ưu.

3.4. Bao Trái

Bao trái là biện pháp hiệu quả giúp bảo vệ quả vú sữa khỏi côn trùng chích hút (ruồi vàng), sâu bệnh, nấm mốc, sương muối và tác động của thời tiết. Đồng thời, giúp quả có vỏ đẹp, không bị trầy xước và hạn chế việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Thực hiện khi quả còn non (bằng đầu ngón tay cái hoặc trứng cút) bằng túi bao trái chuyên dụng.

3.5. Phòng Trừ Sâu Bệnh

Cây vú sữa có thể bị một số loại sâu bệnh hại, cần quản lý chặt chẽ theo nguyên tắc phòng trừ tổng hợp (IPM).

Sâu hại:
- Rệp sáp, rệp phấn: Hút nhựa non, gây suy yếu cây, làm thui chột chồi non.
- Sâu đục thân, đục cành: Gây hại nghiêm trọng, có thể làm chết cây.
- Bọ trĩ, nhện đỏ: Gây hại lá non, làm sần vỏ quả.
- Ruồi vàng đục quả: Gây thối rụng quả, giảm chất lượng nghiêm trọng.
- Biện pháp: Vệ sinh vườn, tỉa cành thông thoáng, sử dụng thiên địch, bao trái, bẫy dẫn dụ, phun thuốc sinh học hoặc hóa học đặc trị khi mật độ sâu cao.
Bệnh hại:
- Bệnh thán thư: Gây đốm đen trên lá, hoa, quả, làm rụng hoa, thối quả.
- Bệnh thối rễ, xì mủ: Do nấm hoặc úng nước, gây hại bộ rễ và thân.
- Bệnh tảo đỏ: Gây mảng bám màu đỏ trên thân, cành.
- Biện pháp: Vệ sinh vườn, cắt tỉa cành bệnh, thoát nước tốt, bón phân cân đối để tăng sức đề kháng. Sử dụng thuốc nấm chuyên dụng theo đúng khuyến cáo.

3.6. Làm Cỏ & Giữ Vệ Sinh Vườn

Thường xuyên làm sạch cỏ dại quanh gốc cây và trong vườn để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và nơi trú ngụ của sâu bệnh.
Có thể phủ vật liệu hữu cơ (rơm rạ, vỏ cà phê) quanh gốc để giữ ẩm, hạn chế cỏ dại và cung cấp thêm chất hữu cơ cho đất.

4. Thu Hoạch Quả Vú Sữa

4.1. Thời Điểm Thu Hoạch

Quả vú sữa thường thu hoạch sau 180-200 ngày (khoảng 6-7 tháng) từ khi ra hoa, tùy giống và điều kiện thời tiết.

Dấu hiệu nhận biết:
- Vỏ quả chuyển màu từ xanh sang tím bóng (đối với vú sữa tím) hoặc xanh nhạt, vàng nhạt (đối với vú sữa xanh/Lò Rèn) và có độ bóng đặc trưng.
- Khi nắn nhẹ thấy quả mềm đều tay (đặc biệt ở phần đáy), và có mùi thơm nhẹ.
- Không nên hái quá xanh hoặc quá chín.

4.2. Cách Thu Hoạch

Dùng kéo sắc cắt cuống quả, chừa lại một đoạn cuống nhỏ để quả tươi lâu hơn. Không giật hoặc bứt mạnh để tránh làm tổn thương quả và cành, đặc biệt là phần vỏ mỏng manh của vú sữa.
Thu hoạch vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát để quả giữ được độ tươi và màu sắc đẹp.
Xếp quả nhẹ nhàng vào sọt, thùng có lót vật liệu mềm, tránh xếp chồng quá cao gây dập nát.

5. Bảo Quản Quả Vú Sữa

5.1. Bảo Quản Tươi

Sau thu hoạch: Loại bỏ quả bị dập, sâu bệnh.
Nhiệt độ phòng: Để ở nơi thoáng mát, khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp. Vú sữa tươi có thể giữ được 3-5 ngày.
Bảo quản lạnh: Vú sữa có thể bảo quản trong tủ lạnh (ngăn mát) ở nhiệt độ 5-10°C và độ ẩm 90-95% để kéo dài thời gian bảo quản lên đến 1-2 tuần. Nên đựng trong túi nilon có lỗ thông hơi hoặc hộp kín. Tránh để nhiệt độ quá thấp dưới 5°C vì có thể làm vỏ bị thâm, chai sượng.

5.2. Chế Biến và Bảo Quản Lâu Dài

Vú sữa đông lạnh: Tách múi và cấp đông để bảo quản lâu dài, dùng làm nguyên liệu sinh tố, kem.
Nước ép vú sữa, sinh tố vú sữa: Chế biến từ thịt quả.
Kem vú sữa, sữa chua vú sữa: Các món tráng miệng hấp dẫn.

Kết Luận

Trồng và chăm sóc cây vú sữa là một quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật khoa học. Từ việc chọn giống chuẩn, chuẩn bị đất cẩn thận, bón phân đúng liều lượng, cắt tỉa tạo tán, đến phòng trừ sâu bệnh nghiêm ngặt và thu hoạch đúng thời điểm, mỗi công đoạn đều ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng của quả vú sữa. Với những kiến thức chuyên sâu và cập nhật từ congnghenongnghiep.vn, hy vọng bà con nông dân và các nhà vườn sẽ gặt hái được những vụ vú sữa bội thu, góp phần nâng tầm nông sản Việt Nam trên thị trường trong và ngoài nước.

Tags:Gieo Trồng Hữu Cơ Cây Vú Sữa Quả Vú Sữa

Bài Trước Đó

Bài Tiếp Theo