KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY ĐAY (CORCHORUS OLITORIUS/CAPSULARIS) HIỆU QUẢ

Người đăng : Nông Nghiệp

Lượt xem : 7

Tạo lúc : Mon, 30/06/2025 07:52

Cập nhật lúc : 07:52am 30/06/2025

THỂ LOẠIKỹ Thuật Canh Tác Cây Công Nghiệp

Kỹ Thuật Trồng Và Chăm Sóc Cây Đay (Corchorus olitorius/capsularis) Hiệu Quả: Nâng Cao Năng Suất Sợi Và Phát Triển Bền Vững

Cây đay (Corchorus olitorius/capsularis), hay còn gọi là cây jute, là một loại cây công nghiệp quan trọng, đặc biệt tại các nước nhiệt đới. Nổi tiếng với sợi bền chắc dùng để dệt bao tải, thảm, dây thừng và các sản phẩm thủ công, cây đay còn có lá non dùng làm rau ăn, mang lại giá trị kinh tế đa dạng cho bà con nông dân. Để có một vườn đay năng suất cao, sợi chất lượng tốt và khai thác bền vững, việc nắm vững kỹ thuật trồng cây đay và chăm sóc cây đay là yếu tố then chốt. Bài viết này từ congnghenongnghiep.vn sẽ cung cấp hướng dẫn khoa học và chi tiết từ khâu chuẩn bị đến thu hoạch và bảo quản.

1. Giới Thiệu Chung Về Cây Đay

Cây đay thuộc họ Cẩm quỳ (Malvaceae), là cây thân thảo sống một năm, thân thẳng, ít phân nhánh, có thể cao từ 2-4m tùy giống. Cây có lá hình bầu dục, mép có răng cưa nhỏ. Hoa đay nhỏ, màu vàng. Sợi đay được lấy từ vỏ thân cây, có màu vàng nâu, bóng và bền. Ngoài ra, lá đay non còn được dùng làm rau ăn. Đay ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, nhiệt độ cao (25-35°C), lượng mưa dồi dào và đất phù sa màu mỡ, thoát nước tốt.

2. Kỹ Thuật Gieo Trồng Cây Đay

2.1. Chọn Giống và Thời Vụ

Chọn giống: Bạn nên chọn hạt giống cây đay từ các nhà cung cấp uy tín, đảm bảo hạt giống có tỷ lệ nảy mầm cao, không sâu bệnh và phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương. Ưu tiên các giống đay cao sản, cho sợi dài, bền và có khả năng kháng bệnh.
Thời vụ trồng: Đay là cây ưa nhiệt và ẩm. Thời điểm lý tưởng nhất là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 3 - 5 dương lịch). Tránh trồng vào thời điểm quá lạnh hoặc mùa khô hạn kéo dài.

2.2. Chuẩn Bị Đất Trồng

Cây đay phát triển tốt nhất trên đất phù sa, đất thịt pha cát hoặc đất sét pha cát, tơi xốp, giàu hữu cơ, thoát nước tốt và có độ pH từ 6.0 - 7.0. Đất cần có khả năng giữ ẩm tốt nhưng không bị ngập úng.

Làm đất:
- Làm sạch: Dọn sạch cỏ dại, rễ cây và các tàn dư thực vật từ vụ trước.
- Cày xới/Lên luống: Cày xới đất sâu 20-30cm. Lên luống cao 15-20cm, rộng 0.8 - 1.2m, rãnh luống rộng 20-30cm để đảm bảo thoát nước tốt và dễ chăm sóc.
Bón lót:
- Trộn đều đất với phân chuồng hoai mục (10-15 tấn/ha hoặc 1-1.5 kg/10m² luống) hoặc phân hữu cơ vi sinh (1-2 kg/10m² luống) và vôi bột (0.2-0.3 kg/10m² luống nếu đất chua). Có thể bổ sung thêm super lân.
- Bón lót trước khi gieo trồng 7-10 ngày để phân hoai mục và đất ổn định.

2.3. Kỹ Thuật Gieo Hạt

Xử lý hạt (tùy chọn): Ngâm hạt trong nước ấm (2 sôi: 3 lạnh) khoảng 2-4 giờ để hạt hút đủ nước và nảy mầm nhanh hơn.
Cách gieo: Gieo hạt trực tiếp trên luống. Gieo theo hàng (hàng cách hàng 20-30cm) hoặc gieo vãi đều. Sau khi gieo, phủ một lớp đất mỏng (khoảng 0.5-1cm) và tưới nước nhẹ nhàng bằng vòi phun sương.
Tỉa cây con: Khi cây con có 2-3 lá thật, tỉa bỏ cây yếu, giữ lại khoảng cách phù hợp (10-15cm/cây) để cây khỏe mạnh phát triển.

3. Chăm Sóc Cây Đay

Chăm sóc cây đay đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp cây phát triển khỏe mạnh, thân cao, thẳng và cho năng suất sợi, chất lượng cao.

3.1. Tưới Nước

Cây đay cần lượng nước đầy đủ và đều đặn, đặc biệt là trong giai đoạn cây con, phát triển thân lá và hình thành sợi. Thiếu nước sẽ làm cây còi cọc, sợi kém chất lượng.
Tưới 1-2 lần/ngày vào mùa khô. Mùa mưa cần kiểm soát thoát nước tốt để tránh ngập úng.

3.2. Bón Phân

Đay cần nhiều dinh dưỡng, đặc biệt là Đạm (N) để phát triển thân lá và Kali (K) để sợi bền chắc. Bón phân định kỳ là rất cần thiết.

Bón thúc:
- Lần 1 (15-20 ngày sau gieo - khi cây cao 10-15cm): Bón thúc bằng phân hữu cơ hòa tan hoặc NPK cân đối (ví dụ 16-16-8). Kết hợp làm cỏ và vun gốc.
- Lần 2 (40-50 ngày sau gieo - giai đoạn cây vươn cao): Bón thúc tăng cường Đạm và Kali (ví dụ NPK 15-5-20). Kích thích thân phát triển nhanh, sợi dài.
- Trước thu hoạch 20-30 ngày: Ngừng bón phân hóa học.
Bón lá: Phun bổ sung phân bón lá chứa vi lượng (Magie, Kẽm) để tăng cường sức sống cho cây.

3.3. Làm Cỏ & Vun Gốc

Thường xuyên làm sạch cỏ dại trên luống và xung quanh gốc cây để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và nơi trú ngụ của sâu bệnh, đặc biệt trong giai đoạn cây còn nhỏ.
Vun gốc: Vun đất cao vào gốc cây kết hợp các đợt bón phân để giúp cây đứng vững và hạn chế cỏ dại.

3.4. Phòng Trừ Sâu Bệnh

Cây đay có thể bị một số loại sâu bệnh hại. Cần quản lý chặt chẽ theo nguyên tắc phòng trừ tổng hợp (IPM).

Sâu hại:
- Sâu đục thân, sâu ăn lá: Gây hại thân và lá.
- Rệp sáp, rệp muội: Hút nhựa cây non.
- Biện pháp: Luân canh cây trồng, vệ sinh đồng ruộng, sử dụng thiên địch, phun thuốc sinh học hoặc hóa học đặc trị khi mật độ sâu cao.
Bệnh hại:
- Bệnh thán thư: Gây đốm trên lá, thân.
- Bệnh héo rũ: Do nấm, gây héo cây đột ngột.
- Bệnh thối gốc: Do nấm hoặc úng nước.
- Biện pháp: Chọn giống kháng bệnh, tiêu hủy cây bệnh, vệ sinh đồng ruộng, đảm bảo thoát nước tốt, bón phân cân đối.

3.5. Làm Cỏ & Giữ Vệ Sinh Đồng Ruộng

Thường xuyên làm sạch cỏ dại trên luống và xung quanh gốc cây để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và nơi trú ngụ của sâu bệnh.
Có thể phủ rơm rạ hoặc vật liệu hữu cơ trên mặt luống để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại.

4. Thu Hoạch Cây Đay

4.1. Thời Điểm Thu Hoạch

Cây đay thường thu hoạch sau 90-120 ngày từ khi gieo hạt, tùy giống và mục đích sử dụng (lấy lá non hay lấy sợi).

Dấu hiệu nhận biết (lấy sợi): Khi cây ra hoa và bắt đầu hình thành quả, thân cây đã đạt chiều cao tối đa, lá gốc bắt đầu rụng. Lúc này sợi đay đạt chất lượng tốt nhất.
Dấu hiệu nhận biết (lấy lá non): Lá non xanh tươi, chưa bị sâu bệnh.

4.2. Cách Thu Hoạch

Thu hoạch sợi: Dùng dao sắc cắt sát gốc thân cây.
Thu hoạch lá non: Ngắt từng lá non hoặc ngọn non khi cây còn nhỏ.
Nên thu hoạch vào ngày nắng ráo.
Bó các thân đay thành từng bó lớn để chuẩn bị cho quá trình ngâm ủ.

5. Sơ Chế Và Bảo Quản Sợi Đay

5.1. Sơ Chế Sau Thu Hoạch (Lấy Sợi)

Thân cây đay sau khi thu hoạch cần được ngâm ủ để tách sợi.

Ngâm ủ (Retting): Bó các thân đay thành từng bó và ngâm trong ao, hồ, kênh hoặc bể nước sạch khoảng 10-20 ngày (tùy nhiệt độ nước và loại đay). Quá trình này giúp vi khuẩn phân hủy lớp vỏ và thịt cây, làm sợi bong ra.
Tách sợi: Sau khi ngâm ủ đủ thời gian, vớt thân đay ra, dùng tay hoặc máy để tách lấy phần sợi đay.
Rửa sạch & Phơi khô: Rửa sạch sợi đay dưới dòng nước chảy để loại bỏ tạp chất và phơi khô dưới nắng hoặc sấy khô hoàn toàn. Sợi đay khô cần có độ ẩm thấp (<15%) để tránh ẩm mốc.

5.2. Bảo Quản Sợi Đay Khô

Sợi đay khô: Bảo quản trong kho khô ráo, thoáng mát, có thông gió tốt, tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm cao. Sợi đay thường được bó thành kiện để dễ vận chuyển và lưu trữ. Sợi đay khô có thể bảo quản được rất lâu.
Lá đay tươi (nếu dùng làm rau): Rửa sạch, để ráo, cho vào túi ni lông có lỗ hoặc hộp kín, đặt ngăn mát tủ lạnh 2-3 ngày.
Lá đay khô: Phơi hoặc sấy khô lá đay để dùng làm rau khô hoặc dược liệu.

Kết Luận

Trồng và chăm sóc cây đay là một quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật khoa học, đặc biệt trong việc cung cấp dinh dưỡng, tưới nước và sơ chế sợi. Từ việc chọn giống, chuẩn bị đất và luống cẩn thận, bón phân đúng liều lượng, tưới nước đầy đủ, đến quản lý dịch hại hiệu quả và thu hoạch, sơ chế đúng thời điểm, mỗi công đoạn đều ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng của sợi đay. Với những kiến thức chuyên sâu và cập nhật từ congnghenongnghiep.vn, hy vọng bạn sẽ gặt hái được những vụ đay bội thu, góp phần vào sự phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam và ngành công nghiệp sợi.

Tags:Gieo Trồng Hữu Cơ Cây Đay

Bài Trước Đó

Bài Tiếp Theo